Karadeniz bölgesindeki taze fasülye (phaseolus vulgaris L.) gen kaynaklarının toplanması, fenolojik ve morfolojik özelliklerinin belirlenmesi ve taze tüketime uygun tiplerin teksel seleksiyon yöntemi ile seçimi üzerinde araştırmalar / Ahmet Balkaya; Danışman Ruhsar Yanmaz.

Abstract

Bu çalışma 1995-1998 yılları arasında yürütülmüştür. Araştırma taze fasulye gen kaynağı yönünden büyük zenginlik gösteren Karadeniz Bölgesi'ndeki mevcutr taze fasulye populasyonlarının toplanması özelliklerinin belirlenmesi taze tüketime uygun tiplerin teksel seleksiyon yolu ile seçilerek ıslah programına alınması ve ticari anlamda üreticilere kazandırılması amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla 1.yıl 36 bodur , 164 sırık formlu 200 materyal incelenmiş 2. yıl bunlar arasından 12 bodur ve 34 sırık hat seçilmiştir. 3.yıl denemeleri sonucunda ise ebeveyn hatlardan çoğaltılan 16 bodur ve 46 sırık hat çeşit adayı olarak belirlenmiştir. Bodur formlu hatlardan 55 ÇA 11/1-3 , 1-5 , 55 ÇA 02/4-7 , 4-9, 55 ÇA 04/1-2, 2-4, 4-3, 55ÇA 19/1-5, 2-3, 3-2; sırık formlu hatlardan ise 55 AY 01/4-5, 4-6, 4-8, 3-5, 4-2, 52 ÜN 01/1-8, 2-4, 52 OR 15/3-3 ve 2-1 hatlarının diğerlerinden daha üstün özelliklere sahip olduğu saptanmıştır. Ayrıca araştırmada incelenen tiplerin ve hatların fenolojik ve morfolojki özellikleri de belirlenmiştir. Yine bu çalışma ile seleksiyon çalışması sonuçlarının daha sağlıklı olarak değerlendirilebilmesi için Yalova 5, Yalova 17,Gina 4F-89 ,Dade ve Alman Ayşe çeşitleri de denemeye alınarak özellikleri belirlenmiş ve bu çeşitlerin seçilen çeşit adaylarından farklı oldukları ortaya konulmuştur. Laboratuvarda biyokimyasal yöntemlerden SDS-PAGE yöntemi kullanılarak yapılan çeşit tanımlamalarına göre fasulye çeşit adaylarının ve ticari çeşitlerin birbirlerinden farklı band sayısı ve Rf değerlerine göre sahip oldukları belirlenmiştir. Çeşit adaylarını band sayılarının 6-15 arasında ticari çeşitlerin ise 7-13 arasında olduğu ve Rf değerlerinin birbirlerinden farklı mesafelerde oldukalrı saptanmıştır.