Amasya elma bahçelerinde bulunan akar türleri ve populasyon dinamiklerinin saptanması / Rana İncekulak; Danışman Osman Ecevit.

Abstract

Bu araştırma 1999- 2001 yıllarında Amasya/ Merkez ve Suluova, Merzifon, Taşova, Gümüşhacıköy, Göynücek, Taşova, Hamamözü ilçelerinde yürütülmüştür. Çalışmada bu bölgelerdeki elma bahçelerinde bulunan akar türleri ve populasyon yoğunlukları belirlenmiştir. Bölgede bulunan akar türlerinin tespiti için Amasya merkez ve ilçelerinde, ilaçlı ilaçsız toplam 135 bahçede sürveyler yapılmıştır. Bu sürveyler sonucunda yörede dört alt takıma ait on yedi akar türünün varlığı tespit edilmiştir. Bunlar içinden, Tetranychidae familyasından dört, Eriophyidae familyasından iki, Tarsonemidae familyasından bir ve Tenuipalpidae familyasından bir olmak üzere toplam yedisi zararlı akar türlerindendir. Ayrıca Gamasida alt takımının Phytoseiidae familyasına ait beş, Actinedida alt takımının Stigmaeidae familyasına ait bir ve Tydeidae familyasına ait iki yararlı akar türü bulunduğu gibi, bir tanede Astigmata alt takımının Acaridae familyasından nötr akar türü saptanmıştır. Bu türlerden Tarsonemus karli (Acari: Tarsonemidae), Acarus siro (Acari: Acaridae), Mediolata sp. (Acari: Stigmaeidae) Türkiye elma bahçeleri için ilk kayıt niteliğindedir. Araştırma kapsamında tespit edilen bu akarların yaprak ve bazı türler için sürgünlerdeki populasyon değişimleri, Amasya (Merkez)'da bulunan ve çalışma öncesinde beş yıl boyunca kimyasal uygulama yapılmamış olan iki bahçede takip edilmiştir. Çalışma süresince vejetasyon döneminde yedi günlük aralıklarla yaprak, kış döneminde ise onbeş günlük aralıklarla sürgün örnekleri alınmıştır. Bu gözlemler sonucunda T. karli ve Panonychus ulmi (Acari: Tetranychidae) hariç elde edilen diğer türlerin populasyon değişimleri belirlenmiştir. Araştırma sonucunda zararlı akar türlerinin ilaçsız elma bahçelerinde yüksek yoğunluklar oluşturamadıkları tespit edilmiştir. Ayrıca sıcaklık değişimi ve elma çeşitlerinin akarların populasyon değişimleri üzerine etkili faktörler olduğu da saptanmıştır.