Amasya çevresinde bir yükseklik gradiyenti boyunca yayılış gösteren yaprak döken ve dökmeyen iki türde (Quercus petraea (Mattuschka) Liebl. subsp. iberica (Steven ex Bieb.) ve Arbutus andrachne L.) / D. Duygu Kılıç; Danışman H. Güray Kutbay

Abstract

Bu çalışmada Yassıçal Tepe (Amasya ili; 1148 m)'de bulunan birisi Avrupa-Sibirya (Quercus petraea subsp. iberica), diğeri Akdeniz (Arbutus andrachne) fitocoğrafik bölgesine ait iki simpatrik yayılış gösteren türde yıllık N ve P dinamikleri, bir yükseklik gradiyenti boyunca yaprak rezorbsiyon verimliliği ve yeterliliği, fenolojik gelişim fazları ve Grime stratejileri araştırılmıştır. Her iki türde de N ve P içerikleri yaprağın gelişimine, türün fenolojik durumuna göre değişim göstermektedir. A.andrachne'de ise yüksek LMA değeri, düşük SLA değeri, düşük N ve P konsantrasyonları, yüksek N ve P içerikleri bulunmuştur. Yüksek LMA yapısal karbon bileşiklerinin seyreltme etkisi sonucu düşük besin elementi içeriklerine neden olur. Çalışmada diğer herdem yeşil türlere göre, A. andrachne için bulunan N rezorbsiyon kullanım verimliliği değerleri yüksek bulunmuştur. P rezorbsiyon kullanım verimliliği değerleri ise düşük bulunmuştur. Q. petraea subsp. iberica'da için bu durumun tersi gözlenmiştir. Toprak azot ve fosforunun değerleri ile rezorbsiyon verimliliği arasındaki ilişkiler türlere göre değişiklik gösterebilmektedirler. Yapraklardaki N ve P içeriği, N ve P rezorbsiyon kullanım verimliliğinin kontrolünde etkilidir. Besin elementi alıkonma süreleri (MRT), A. andrachne'de daha yüksek bulunmuştur. Bu da türün kısıtlı mineral element konsantrasyonuna sahip olduğunu göstermektedir. Yüksek besin elementi alıkonma süreleri sayesinde bitki N ve P kayıplarını en aza indirgemektedir. Sonuç olarak potansiyel olarak yavaş gelişen A. andrachne'de düşük ham N konsantrasyonu, düşük SLA değeri, düşük nisbi gelişme oranı, uzun yaprak ömrü bulunmuştur, bu da düşük net fotosentetik kapasitenin olduğunu göstermektedir. Potansiyel olarak hızlı gelişen Q. petraea subsp. iberica'da yüksek ham N konsantrasyonu, yüksek SLA değeri, yüksek nisbi gelişme oranı, kısa yaprak ömrü bulunmuştur, bu da yüksek net fotosentetik kapasitenin olduğunu göstermektedir. Toprağın suyla doygunluğu rezorbsiyonu etkilemektedir. Suyla doygunluğun fazla olduğu 600m'de N ve P rezorbsiyon kullanım verimliliği yüksek bulunmuştur. Yükseklik gradiyenti rezorbsiyonu etkilemektedir. Çalışmamızda her iki bitkide de N ve P rezorbsiyon kullanım verimliliği ve yeterliliği yükseklik gradiyenti boyunca, istatistiksel yönden önemli farklılık bulunmuştur. Sonuç olarak bitkilerde yüksekliliğin değişmesiyle rezorbsiyon verimliliği ve yeterliliği değişebilmektedir. Her iki tür arasında ve türlerin bireyleri arasında, N ve P içerikleri, spesifik yaprak alanı, N ve P rezorbsiyon kullanım verimliliği ve yeterliliği yönünden bireyler arasında değişim gösterebilmektedir...