Bakır endüstrisi atıklarının vitrifikasyon yöntemi ile bertarafı ve kullanım olanaklarının araştırılması / Semra Çoruh; Danışman Osman Nuri Ergun

Abstract

Bakır endüstrisi curuf ve flotasyon atıkları, Cu, Zn, Pb ve Co gibi önemli miktarlarda yıkanabilir ağır metal içeriklerinden dolayı, tehlikeli atıklar olarak tanımlanmaktadır. Samsun'un Tekkeköy İlçesi'nde kurulu bulunan Karadeniz Bakır İşletmesi (KBİ) Tesislerinden yılda ortalama olarak 130.000 ton curuf ve flotasyon atığı ortaya çıkmaktadır. Tehlikeli atık niteliğinde olmalarına rağmen, herhangi bir önlem alınmadan Yeşilırmak Deltasının alüvyal ovası üzerindeki fabrika sahasına dökülmektedir. Bu çalışmada, KBİ'den kaynaklanan curuf ve flotasyon atıklarının vitrifikasyon yöntemiyle arıtımı araştırılmıştır. Termal arıtım çalışmaları, 200, 400, 600, 800, 1000, 1200 ve 1500 oC sıcaklıklarda gerçekleştirilmiş ve bu sıcaklıklarda termal arıtıma tabi tutulan örneklerde metal salınımları incelenmiştir. Bakır, çinko ve kurşun için metal salınımlarının 600 oC'ye kadar artış gösterdiği ve 600 oC'de maksimum değerine ulaştığı görülmüştür. Metal salınımları 600 oC'den sonra hızla azalarak, vitrifikasyonun başladığı 1200 oC'de oldukça düşük değerler göstermiştir. 1500 oC sıcaklıklarda ise, elde edilen değerler tamamen standartların altında bulunmuştur. Vitrifiye edilen atıklara Klinoptilolit, genleştirilmiş perlit, SiO2, CaCO3 ve Na2CO3 ilavesinin metal salınımında ve vitrifikasyonda olumlu etkileri olduğu belirlenmiştir. Yapılan çalışmalarda elde edilen sonuçlar, KBİ flotasyon atıklarının seramik endüstrisinde pigment eldesi olarak kullanılabileceğini ortaya koymaktadır.