Uzun dönem için radyoaktivite dozunun hesaplanması (Biodose) / Mualla Bolat; Danışman Nazmi T. Okumuşoğlu.
Özet
Bu çalışmada, nükleer reaktörlerin atıklarından veya doğal yolla gelen radyonüklitlerin yüzey suyuna ve kuyulara sızması sonucu insanların uzun vadedealmış olduğu doz, yaşama alışkanlıklarına ve kullanım hızına bağlı olarak, BIODOSE bilgisayar programı kullanılarak hesaplandı. Doz hesapları tüm vücut ve tiroit, vücut, sindirim sistemi akciğer, karaciğer, böbrek, kemik ve cilt için ayrı ayrı yapıldı. Çalışma öncesi BIODOSE programının eldeki bilgisayar sistemine uyarlanması, çalıştırılması ve doğru çalıştığı test edildi. Daha sonra çevremizden bazı durumlar seçilerek dört farklı senaryo kuruldu ve bu senaryolara göre doz hesaplamaları yapıldı. Birinci senaryoda Aşağı Kızılırmak bölgesi üzerindeki 137Cs ve 134Cs kirliliği sonucu insanların almış olduğu radyasyon dozu üç farklı çözüm metoduna göre hesaplandı. Hesaplanan sonuçları, tüm vücut etkin doz eşdeğerinin kararlı çözümde en büyük, zaman ile değişen çözümde en küçük olduğunu; ayrıca 137Cs nin tüm vücut etkin doz eşdeğerinin en fazla haliç ve deniz kirliliğinden geldiğini ve bu kirliliğin en fazla karaciğerde depolandığını gösterdi. 134Cs için yapılan hesaplamalarda tüm vücut etkin doz eşdeğerinin en fazla deniz kirliliğinden en az nehir kirliliğinden kaynaklandığı görüldü. İkinci senaryoda toprakta bulunan 137Cs ve 134Cs kirliliği sonucu insanların aldığı doz hesaplandı. Alınan dozun yaklaşık olarak bütün organlarda aynı olduğu görüldü. Üçüncü senaryoda, kuyu suyundaki 137Cs, 134Cs, 129I ve 90Sr kirliliği sonucu insanların almış olduğu doz hesaplatıldı. [kuyu sisteminden alınan dozun diğer sistemlerden alınan dozdan oldukça büyük olduğuve ayrıca 137Cs un özellikle karaciğer ve böbrekte, 134Cs un kemikte, 129I un tiroitte, 90Sr kemikte toplandığı görüldü. Dördüncü senaryoda nehir sistemindeki 129I kirliliğinden bir bireyin ve nüfusun aldığı doz hesaplatıldı. 129I en fazla tiroitte toplandığı, sindirim sistemi, kemik, böbrek ve karaciğerde hemen hemen aynı dozda alındığı saptandı.
