Çevre kirliliğine neden olan bazı ağır metal türlerinin çeşitli bitkiler kullanılarak giderilmesi / Asiye Üçer; Danışman Ahmet Uyanık

Abstract

Bu çalışmada, laboratuvar koşulları altında, farklı derişimlerde çeşitli ağır metal iyonları içeren kirletilmiş suların ve çeşitli evsel, endüstriyel ve sentetik atık suların canlı sucul bitkiler [Myriophyllum verticillatum L. (Halkalı su civanperçemi), Potamogeton crispus L. (Kıvırcık su sümbülü) ve Hydrocharis morsus - ranae L. (Kurbağa otu)] kullanılarak temizlenebilirliği araştırılmıştır. Bu amaçla, havalandırma, ışık ve hidrofonik sistemden oluşan bir model akuatik sistemde bu sucul bitkiler, Hoagland E- ortamı içeren farklı tür ve derişimlerindeki ağır metal çözeltileri içerisinde sırasıyla 21, 14 ve 7 günlük zaman aralıklarında laboratuvarda yetiştirilmişlerdir. Çalışma süresince bitkilerde meydana gelen tüm fiziksel değişiklikler her gün düzenli olarak kaydedilmiştir. Denemelere başlamadan önce, denemeler boyunca her gün ve denemelerin sonunda çözelti ortamının pH ve iletkenlik değerleri ölçülmüş, daha sonra, FAAS yöntemi kullanılarak her bir deneme kabı içerisinde karışık veya tek olarak bulunan metal iyonlarının derişimleri analiz edilmiştir. Denemelerin sonunda, bitkilerin bünyesinde biriken ağır metal derişimlerini belirlemek amacıyla aynı zamanda yaş yakma yöntemi uygulanmıştır.Myriophyllum verticillatum ve Potamogeton crispus bitkileri, çalışılan ortamlarda kendilerini çok iyi tolere etmişler ve ayrıca çalışılan derişim aralığında denemeler boyunca bu bitkiler büyümeye devam etmişlerdir. Her üç bitkinin 100 mgL-1 tekli metal iyonu çözeltilerinden biriktirdikleri metal derişimleri kıyaslandığında, Cu2+ iyonu için biriktirme yeteneği sırasıyla Myriophyllum verticillatum (57022,40 µg g-1) > Potamogeton crispus (54044,80 µg g-1) > Hydrocharis morsus (28484,85 µg g-1) olarak bulunmuştur. Cu2+ iyonu hariç diğer metal iyonları için en yüksek biriktirme yeteneğini Potamogeton crispus bitkisi göstermiştir. Her üç bitkinin de Pb2+ iyonunu biriktirme yeteneği oldukça yüksek bulunmuştur. Pb2+ iyonu için bu sıralamanın Potamogeton crispus L. (99066,65 µg g-1) > Myriophyllum verticillatum L. (97600,00 µg g-1) > Hydrocharis morsus - ranae L. (59733,35 µg g-1) şeklinde olduğu gözlemlenmiştir. Potamogeton crispus ve Myriophyllum verticillatum bitkileri Cu2+, Cd2+ ve Zn2+ iyonlarından farklı olarak, Pb2+ iyonu içeren çözeltilerde hem Pb2+ iyonlarını bünyesinde biriktirmiş hem de yeşermiştir. Bu sonuç, Potamogeton crispus ve Myriophyllum verticillatum bitkilerinin Pb2+ iyonuna karşı üstün bir biriktirici olduğunu göstermektedir. İyon değiştirme yetenekleri nedeniyle tüm bitkiler metal biriktirme süreci boyunca proton salgılamışlardır. Atık sularla yapılan çalışmalarda, Myriophyllum verticillatum ve Potamogeton crispus sucul bitkilerinin metal temizleme işleminde kullanılabilirliğinin yanı sıra, atık suların arıtılması sırasında ortaya çıkan kötü kokuların giderilmesi işleminde de kullanılabileceği anlaşılmıştır.