Sülfinilflamitlerin sentezi ve bazı nükleofillerle reaksiyonları / Yasmin Soydaş Bozkurt; Danışman Halil Kütük

Abstract

Bu çalışmada N-(fenilsülfinil)ftalimit, N-(p-klorfenilsülfinil)ftalimit, N-(p-nitrofenilsülfinil)ftalimit, N-(p-metoksifenilsülfinil)ftalimit ve N-(p-toluensülfinil) ftalimit sentezlendi. Sentezlenen bileşiklerin sodyum etoksit, sodyum metoksit, metilamin ve t-butilamin ile yer değiştirme reaksiyonu incelendi. Mekanizmayı belirlemek için sübstitüent etki, çözücü etkisi, aktivasyon entropisi, konfigürasyon değişimi ve nükleofil etki kriter olarak uygulandı. Dioksan içinde ve asetonitril içinde 30±0.1°C sıcaklıkta sübstitüent etki incelendi. N-(p-Sübstitüearilsülfinil)ftalimitlerin dioksan içinde sodyum etoksit, sodyum metoksit, metilamin ve t-butilamin ile yer değiştirme reaksiyonları için ve asetonitril içinde sodyum etoksit, sodyum metoksit ve metilamin ile yer değiştirme reaksiyonları için pozitif ? değerleri elde edildi. Bu sonuç SN2 mekanizması ile uyum göstermektedir. Aktivasyon entropisi incelendi ve negatif ?S? değerleri bulundu. N-(Fenilsülfinil)ftalimitin dioksan içinde sodyum metoksit, sodyum etoksit, metilamin ve t-butilamin ile reaksiyonları için ?S? değerleri sırasıyla ; -79.53, -90.97, -135.1 ve -139.20 bulunmuştur. Negatif ?S? değerleri reaksiyonun SN2 mekanizmasını izlediğini göstermektedir. Çözücü etkisi incelenerek reaksiyonların polar aprotik bir çözücü olan asetonitrilde, apolar çözücü olan dioksandakinden çok daha hızlı olduğu görüldü. Sodyum etoksit ve sodyum metoksit nükleofilleri ile olan reaksiyonların metilamin ve t-butilamin nükleofilleri ile olan reaksiyonlardan çok daha hızlı gerçekleştiği gözlendi. N-(p-Metoksifenilsülfinil)ftalimitin sodyum etoksit ve metil amin ile asetonitril içinde yer değiştirme reaksiyonlarında ve t-butilaminin dioksan içinde yerdeğiştirme reaksiyonunda konfigürasyon devrilmesi gözlendi. Polarize ışığı çevirme derecesi +1.2’den negatif değerlere döndü. Bu sonuç SN2 mekanizması ile uyum göstermektedir. N-(p-Metoksifenilsülfinil)ftalimitin asetonitril içinde t-butilamin ile reaksiyonunda ise rasem karışım elde edilmiştir. Bu da reaksiyonun SN1 mekanizmasın ı izlediğini göstermektedir.