Bazı imin türevlerinin mikrodalga yardımıyla sentezi / Hasan Saral; Danışman Yunus Bekdemir

Abstract

Bu çalışmada, asetilaseton, benzoin ve benzil gibi karbonil bileşiklerinin anilin türevleri ve bazı alifatik diaminlerle reaksiyonuyla bir seri imin türevleri sentezlenmiştir. Sentezler ev tipi, bir takım değişiklikler yapılmış (modifiye edilmiş) bir mikrodalga fırında gerçekleştirilmiştir. Bileşiklerin mikrodalga sentezleri, çözücü içerisinde, katı fazda ve kaynama noktası yüksek bir miktar çözücü ile ıslatılarak yapılmış, reaksiyon zamanı ve verim açısından uygun şartlar belirlenmiştir. Sentezlenen imin türevlerinin yapıları IR, 1H-NMR ve 13C-NMR spektroskopik teknikleri ile aydınlatılmıştır. Etanol içerisinde asetilaseton'dan çıkılarak sentezlenen iminler, mikrodalga fırında literatürde belirtilen zamandan daha kısa sürede elde edildi. 4-(5-Klor-2-hidroksifenilamino)-3-penten-2-on (III) bileşiği literatürde klasik ısıtma şartlarında 180 dakikada % 71 verimle elde edilirken, çalışmamızda mikrodalga ısıtma ile 10 dakikada % 82 verimle elde edilmiştir. Reaksiyon için gerekli süre 18 kat kadar azalmıştır. Benzoin'den elde edilen iminlerin sentezinde ise reaktifler b-etoksietanol ile ıslatılarak reaksiyonlar gerçekleştirilmiştir. 1,2-Difenil-2-(fenilimino)etanol (VI) bileşiği 90 dakikada % 71 verimle ve 1,2-Difenil-2-(p-tolilimino)etanol (VII) bileşiği 60 dakikada % 91 verimle elde edilmiştir. Ayrıca imin oluşumunda hem birinci adımdaki nükleofilik saldırıyı, hem de son adımdaki suyun uzaklaştırılmasını kolaylaştıran susuz magnezyum perklorat kullanılmıştır. VI Bileşiği b-etoksietanol ile ıslatma yöntemiyle 90 dakikada % 71 verimle elde edilebilirken Mg(ClO4)2 ilavesiyle 25 dakikada % 83 verimle elde edilmiştir. Benzil ve diaminlerden elde edilen iminler de etanol içerisinde, katı fazda ve diamin reaktifinin aşırısı kullanılarak üç farklı yöntemle sentezlenmiştir. 5,6-Difenil-2,3- dihidropirazin (XI) bileşiği klasik ısıtma ile etanol içerisinde 660 dakikada % 91 verimle elde edilmiştir. Aynı bileşik mikrodalga ışıma ile etanol içerisinde 75 dakikada % 94, katı fazda 15 dakikada % 97 ve amin reaktifinin aşırısının kullanılmasıyla 15 dakikada % 99 verimle sentezlenmiştir. Çalışmamızda elde edilen sonuçlar zaman ve verim açısından karşılaştırılmıştır. Mikrodalga ışımanın imin sentezinde reaksiyon süresini kısalttığı gibi verimlerinde de artışlara sebep olduğu görülmüştür.