Mezgit balığının (gadus merlangus euxinus nordmann, 1840) bazı üreme ve beslenme özellikleri üzerine bir araştırma / Serap Samsun; Danışman Yakup Erdem

Abstract

2001-2003 yılları arasında gerçekleştirilen bu araştırmada Orta Karadeniz kıyılarındaki mezgit stoklarının, eşeysel olgunluk boyu, yumurtlama periyodu, yumurta verimi ve beslenme özellikleri ele alınmıştır.Eşey oranı genel olarak 1,15:1 bulunurken, yaşlara göre farklı olduğu gözlenmiştir. İlk yaşlarda erkek bireyler daha fazla bulunurken, 3. yaştan sonra dişilerin oranının arttığı belirlenmiştir. Yaş dağılımı 0-9 arasında değişmektedir. Dişiler için maksimum yaş 9, erkekler için 5 olarak bulunmuştur. Populasyonun %90,57'sini 0, 1, 2 ve 3 yaşlı balıklar oluşturmaktadır.İncelenen dişi mezgit balıkları total boy olarak 8,4-31,5 cm, erkekler 8,7-22,9 cm arasında değişim göstermiştir. Ortalama boy dişi, erkek ve tüm bireyler için sırasıyla, 15,35±0,07 cm, 14,79±0,07 cm ve 15,06±0,048 cm olarak belirlenmiş olup dişiler erkeklerden daha büyük boy ve ağırlık değerine sahiptir.Mezgit balıklarında yumurtlama, GSİ ve olgunluk safhalarına göre tüm yıl sürmekle birlikte, en yoğun Aralık-Mayıs arasında gerçekleşmektedir. İlk cinsi olgunluk boyu dişiler için 13,8 cm, erkekler için 12,9 cm olarak hesaplanmıştır. Bu boylara karşılık gelen bireylerin genel olarak 1 yaşında olduğu belirlenmiştir.Mezgit balıklarında balık boyu ile toplam yumurta miktarı F=50,259L2,573, balık ağırlığı ile toplam yumurta miktarı arasında F=19874 +1452,7W, total ve birim ağırlığa düşen ortalama yumurta sayıları ise sırasıyla 140.838±41569 adet ve 1.875±243 adet/g olarak hesaplanmıştır.HSİ'nin dişiler için en yüksek değeri 6,66±0,33 ile 2002 Aralık ayında, en düşük değer ise 3,19±0,30 ile Eylül ayında belirlenmiştir. Boy-ağırlık ilişkisi dişi bireyler için W=0,00434L3,1962, erkek bireyler için W=0,00431 L 3,1936 ve tüm bireyler için W=0,00427 L 3,2016 olarak hesaplanmıştır.Von Bertalanffy büyüme denklemi dişi bireyler için Lt=39(1-e-0,114(t+2,219)), erkek bireyler için Lt=32,29(1-e-0,143(t+2,338)) ve tüm bireyler için Lt=39(1-e-0,115(t+2,193)) olarak hesaplanmıştır.Anlık Toplam Ölüm Katsayısı Z=1,34 yıl-1, Doğal Ölüm Katsayısı M=0,23 yıl-1, Avlanma Ölüm Katsayısı F=1,11 yıl-1 ve İşletme Oranı E=0,83 yıl-1 olarak bulunmuştur.Mide içeriği analizleri, mezgitin çoğunlukla balık ve kabuklularla, daha çokta yıllık bulunuş frekansı (%F) 23,04 olan hamsi (Engraulis encrasicolus) ile beslendiğini göstermiş, alınan besinlerin miktar ve çeşidinin, besin organizmalarının mevsimsel bolluğu ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Mezgitin yoğun olarak ilkbahar ve yaz aylarında beslendiği gözlenmiştir. Geometrik önem indeksi (GII)'ne göre hamsi birincil; mezgit, istavrit ve karides ikincil; kaya ve çaça üçüncül; deniz iğnesi ve isopoda türleri ise arasıra alınan diğer besin grupları şeklinde saptanmıştır.