Farklı orjinli çemenlerin (trigenella foenum-graecum L.) bazı fenolojik, morfolojik ve verim özelliklerinin belirlenmesi / ; Sevgi Mutlu; danışma Kudret Kevseroğlu

Abstract

Bu çalışma 2010 yılında Samsun ekolojik şartlarında, iki lokasyonda (Samsun ve Çarşamba) tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Çalışmada Fabaceae familyasına ait olan, ülkemizin farklı bölgelerinde kültürü yapılan çemenin (Trigonella foenum-graecum L.) 1 çeşit ve 11 popülasyonunun bazı önemli morfolojik, fenolojik ve kalite kriterleri incelenmiştir. Samsun lokasyonunda çemende (Trigonella foenum-graecum L.) yapılan fenolojik gözlemlerden fide çıkış süresi 20-25 gün, tohum ekiminden tomurcuklanmaya kadar geçen süre 36-41 gün, ilk çiçeklenmeye kadar geçen süre 39-44 gün ve bu fenolojik gözlemlerin dışında, bitki boyu 18.14-32.98 cm, 1000 tane ağırlığı 13.94-16.10 gr, bitkide bakla sayısı 4.31-8.46 adet/bitki, baklada tane sayısı 4.26-6.20 adet/bakla, tane verimi 66.83-156.80 kg/da, ham protein oranı %29.25-38.17, ham kül oranı %3,94-5.36 ve müsilaj oranı %19.11-32.75, ham yağ oranı % 17.02-19.06 ve trigonellin oranı % 0.66-1.40 olarak bulunmuştur. Çarşamba lokasyonunda çemende (Trigonella foenum-graecum L.) yapılan fenolojik gözlemlerden fide çıkış süresi 18-23 gün, tohum ekiminden tomurcuklanmaya kadar geçen süre 32-37 gün, ilk çiçeklenmeye kadar geçen süre 35-40 gün ve bu fenolojik özelliklerin dışında, bitki boyu 58.00-77.93 cm, 1000 tane ağırlığı 10.49-12.85 gr, bitkide bakla sayısı 4.94-19.52 adet/bitki, baklada tane sayısı 0.55-3.08 adet/bakla, tane verimi 43.97-136.60 kg/da, ham protein oranı %28.80-38.50, ham kül oranı %3,72-5.70 ve müsilaj oranı %24.00-35.67, ham yağ oranı % 14.86-16.34 ve trigonellin oranı % 0.91-1.93 olarak bulunmuştur. Yapılan analizler sonucunda 1 çeşit ve 11 popülasyon arasında morfolojik özelliklerden bitki boyu, yaprakçık aya genişliği, bakla kalınlığı bakımından farklılık önemsiz bulunurken, yaprak sayısı, yaprakçık aya uzunluğu, sap kalınlığı, ilk bakla yüksekliği, bakla boyu bakımından çok önemli (P<0.01), bakla genişliği bakımından da önemli (P<0.05) düzeyde farklılık ortaya çıkmıştır.Kalite kriterleri (ham protein oranı, ham kül oranı, müsilaj oranı, ham yağ oranı ve trigonellin oranı) değerlendirildiğinde çemenin Karadeniz Bölgesi koşullarında rahatlıkla yetiştirilebileceği sonucu ortaya çıkmıştır.