Jersey sığırlarında bazı meme özellikleri ile süt verimi ve sütteki somatik hücre sayısı arasındaki ilişkiler / Ertuğrul Kul; Danışman Hüseyin Erdem
Özet
Bu araştırma, Jersey sığırlarında bazı meme özellikleri ile süt verimi ve sütteki Somatik Hücre Sayısı (SHS) arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın materyalini Karaköy Tarım İşletmesi'nde bulunan ve 1-5 laktasyon sırasında olan 109 baş Jersey ineğine ait veriler oluşturmuştur. Bu amaçla Karaköy Tarım İşletmesine Aralık 2004 ve Eylül 2005 tarihleri arasında, 28 gün aralıklarla gidilerek laktasyonun 70±14, 140±14 ve 210±14. günlerinde süt örnekleri ve meme ölçüleri alınmıştır. Alınan süt örnekleri, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Laboratuarı'na getirilmiş ve Somatik Hücre sayımına tabi tutulmuştur. Meme özellikleri olarak; 9 farklı meme ölçüsü alınmış ve 6 farklı meme form özelliği puanlamaya tabi tutulmuştur.Ortalama logSHS 5.5451±0.0082 olarak hesaplanmış olmakla birlikte, laktasyon dönemlerine ait logSHS ortalamaları ise sırasıyla 5.4978±0.0119, 5.5429±0.0130 ve 5.6252±0.0186 olarak bulunmuştur. SHS üzerine laktasyon sırası, buzağılama ayı, laktasyon dönemi ve buzağılama ayı ile laktasyon döneminin interaksiyon etkisi istatistiksel olarak çok önemli (P 0.01), laktasyon sırası ile buzağılama ayının interaksiyon etkisi ise önemli (P 0.05) bulunmuştur. Laktasyon sırasının etkisi tüm meme ölçüleri ile meme derinliği, meme başı uzunluğu, ön meme bağlantısı ve arka meme yüksekliği gibi form özellikleri üzerinde istatistiksel olarak çok önemli (P 0.01), meme merkez bağı üzerine etkisi üzerine ise önemli (P 0.05) olarak tespit edilmiştir.Buzağılama ayının etkisi ön meme başı çapı, arka meme başı çapı, ön meme başı uzunluğu, arka meme başı uzunluğu, meme derinliği, meme başı uzunluğu, ön meme bağlantısı, arka meme yüksekliği ve meme merkez bağı üzerine etkisi istatistiksel olarak çok önemli (P 0.01), arka meme başları arası mesafe ve meme başı yerleşimi üzerine önemli (P 0.05) bulunmuştur. Laktasyon sırası ve buzağılama ayının interaksiyon etkisi arka meme başı çapı, arka meme başı uzunluğu, arka meme başları arası mesafe, yan meme başları arası mesafe, ön meme başının yerden yüksekliği, meme derinliği, meme başı uzunluğu ve ön meme bağlantısı üzerine istatistiksel olarak çok önemli (P 0.01) bulunmuştur. Meme ölçüleri (ön meme başı çapı, arka meme başı çapı, ön meme başı uzunluğu, arka meme başı uzunluğu, ön meme başları arası mesafe, arka meme başları arası mesafe, yan meme başları arası mesafe, ön meme başının yerden yüksekliği ve arka meme başının yerden yüksekliği) ve meme özellikleri (ön meme bağlantısı, meme başı uzunluğu, meme derinliği, meme başı yerleşimi, arka meme yüksekliği ve meme merkez bağı) için laktasyon sıralarına göre belirlenen ortalama değerler sırasıyla 2.06±0.02, 2.02±0.01, 5.35±0.05, 4.34±0.04, 15.37±0.19, 9.03±0.18, 11.89±0.15, 41.71±0.34, 41.16±0.35 cm ve 5.90±0.12, 5.35±0.09, 4.31±0.12, 3.92±0.07, 5.16±0.10, 5.24±0.13 olarak belirlenmiştir.Laktasyon sırası, buzağılama ayı, laktasyon sırası ve buzağılama ayının interaksiyon etkisi, günlük ortalama süt verimi (GOSV), laktasyon süresi, laktasyon süt verimi ve 305 günlük süt verimi üzerine istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur (P]0.05). İncelenen süt verim özelliklerine ait ortalama değerler sırasıyla 11.65±0.24 kg 320.21±4.79 gün, 3726.21±115.77 kg ve 3491.72±85.82 kg bulunmuştur. Sütte bulunan SHS miktarına bağlı olarak, GOSV ve laktasyon süt verim kaybı %17.2 bulunmuştur.Üzerinde durulan meme özellikleri ile laktasyon dönemleri logSHS ve ortalama logSHS arasında değişik önem derecelerinde korelasyonlar tespit edilmiş olmakla birlikte, her üç laktasyon döneminde de ortalama logSHS ile ön ve arka meme başlarının yerden yüksekliği arasındaki ilişkiler daha çok dikkat çekmektedir. Bu özellikler arasındaki korelasyonlar her üç dönemde de negatif yönde ve çok önemli (P[0.01) düzeyde bulunmuştur. Bununla birlikte incelenen meme özelikleri arasında da negatif veya pozitif yönde ve değişik önem derecelerinde ilişkiler belirlenmiştir...
