Dinleri anlamada fenomenolojik yöntem sorunu Wilfred Cantwell Smith örneği / Emir Kuşçu; Danışman Mahmut Aydın

Abstract

Bu araştırma, dinleri anlama konusunda din fenomenolojisi disiplinin etkisini ve katkısını analiz etmektedir. Bu çalışmada II. Dünya Savaşından sonra din fenomenolojisinin en etkili şahsiyetlerinden biri olan Cantwell Smith’in fikirleri ve kavramları üzerine odaklanmayı tercih etmekteyiz. Bu çalışmada Smith’i seçmemizin nedeni, özselci ve şeyleştirici olan din fenomenolojisine karşı gelmesi ve diyalojik ve dinamik bir yöntemi savunmasıdır. Smith tarafından geliştirilen çağdaş ve yeni stil fenomenoloji, dini fenomeni inananın perspektifine göre ele alır ya da dindarların ve içeriden bakanların niyetlerine odaklanır. Bu bakımdan klasik fenomenoloji, fenomeni kendinde şey gibi düşünürken, Smith’in fenomenolojisi, dini sembollerin şahsi boyutunu ve anlamını tespit etmeye çalışır. Bu araştırmada Smith’in personalizmi tarafından geliştirilen yeni stil fenomenolojisinin klasik fenomenolojisinin özselciliği, tarih dışı ve statik eğilimin ötesine geçmede rol oynadığını göstermeye çalışmaktayız. Diyalojik ve dinamik bir model olarak yeni stil fenomenoloji, klasik fenomenoloji tarafından savunulan nesnelcilik, bağlamdan arındırma ve ahistorik yapılar gibi bazı sorunlardan sakınmaktadır. Bu araştırmada kutsalın otonomisi ve indirgemecilik karşıtlığı bağlamında Smith ve diğer çağdaş fenomenologlar arasındaki müşterek unsurları vurgulamaktayız. Dindeki aşkın unsuru anlamının önemi üzerinde Smith’in bütün vurgusu, dini gelenekleri kendisi aracılığıyla insanların aşkın gerçekliği kavradıkları pencereler olarak kabul ettiklerini önermektedir. Bu, dindar şahısla ilgili empati noktasındaki vurgusuyla ve dinin pozitivist anlayışının indirgemeci eğilimlerine karşı olan düşmanlığıyla açıkça ortaya konmaktadır.