Gazali felsefesinde dini hakikat sorunu / Aynur Çeşme; Danışman Burhanettin Tatar.

Abstract

Bu çalışma, hakikatin parçalı tezahürü ile ilgili olarak Gazali'nin kendi döneminde verdiği entelektüel tepkinin nedenlerini, yollarını ve sonuçlarını araştırmaktadır. Çalışmamızın ilk bölümünde Gazali'yi hakikat arayışına iten siyasi, sosyo-kültürel ve ahlaki temayülleri ortaya koymaya çalıştık. Ayrıca Gazali'nin, zamanındaki ilim dallarını hakikatin ortaya çıkışı için neden yeterli görmediğini anlamaya çalıştık. İkinci bölümün birinci kısmında hakikatin dış alemdeki bir nesne gibi hazır olmadığı tezinin Gazali'nin çeşitli eserlerinde nasıl dile getirildiğini göstermeye çalıştık. Bu noktada Gazali'deki suret kavramını anahtar bir kavram olarak ele aldık. İkinci ve üçüncü kısımlarda Gazali'nin anlayışına göre hakikatin teorik ve pratik karakterlerini ortaya koymaya çalıştık. Hakikatin teorik karakterini irdeleyen kısımda, Gazali'nin bilgi teorisini genel hatlarıyla ortaya koyduktan sonra, bu bilgi teorisinin merkezinde hakikatin hazır olmadığı tezinin bulunduğunu göstermeye çalıştık. Hakikatin pratik karakterini irdeleyen üçüncü kısımda ise hakikatin, sonuçta bir bilgi parçası olarak değil, insan yaşamının kırılma noktalarını tesis eden hassas zaman dilimlerinde bir tecrübe konusu olarak kendini ele verdiğini ifade etmeye çalıştık. Anahtar kavramlar: Gazali, hakikat, pratik hakikat, teorik hakikat, hakikatin yokluğu.