2093/279 (H.1327-1329, M.1909-1911) Trabzon şer'iyye sicil defterine göre yöre araştırması / Hüseyin Vahbi İmamoğlu; Danışman Osman Zümrüt.

Abstract

Osmanlı Devleti'nin mahkeme kayıtları olan Sicil defterleri, Osmanlı Devleti'nin son beş yüz yılı hakkında bilgiler içeren tarihi kaynaklardan biridir. Sicil Defterleri genellikle Osmanlı Devleti'nin vilayetlerinde tutulur ve kadılar tarafından kaleme alınırlardı. Son derece düzenli yapıları olup, çeşitli belge türlerini içerirlerdi.Trabzon vilayetine ait olan 2093 No'lu Sicil Defteri, milâdi olarak 1909-1911 yılları arası mahkeme kayıtlarını içermektedir. Bu kayıtların Osmanlıca'dan Türkçe'ye transkribesi başta olmak üzere, Sicil Defterleri'nin içerikleri, Sicil Defterleri'nde olan belge türleri ve özellikleri ile 2093 No'lu defterin değerlendirilmesi tezimizin konusunu oluşturmaktadır. Değerlendirme Trabzon'un sosyal, ekonomik, dinî, siyasî ve kültürel yönlerini ortaya koyar niteliktedir. Yapılan değerlendirmelerde, Trabzon'la ilgili olarak, sosyal yapısının işleyişinin düzenli olduğu, devletin azınlık statüsündeki halklara her bakımdan iyi davrandığı, bölgenin nüfus bakımından o güne ait verileri ve kadın-erkek arasındaki ilişkinin sanıldığından daha iyi olduğu tespit edilmiştir. Ekonomik yapıyla ilgili olarak, Trabzon'un normalden daha iyi bir seviyede olduğu, kullanılan paraların eskiye göre değerini kaybettiği ve bazı türlerinin tedavülden kaldırıldığı, ancak yine de hayat standartının iyi olduğu gözlemlenmiştir. Dini hayattala ilgili olarak hoşgörü ortamının oluşturulmuş olduğu ve dinler arasında samimi diyalogların yaşandığı ve hatta azınlık statüsündeki insanların az da olsa İslâm Dinine geçtikleri sonucuna ulaşılmıştır. Siyasî durumun ise, ülkenin genel durumu göz önüne alınarak pek parlak olmadığı; ancak, kültürel zenginliğin var olduğu ancak birbirlerine zarar vermedikleri ve aradaki ilişkinin boyutunun çok ileri düzeyde olduğu çıkarılan diğer sonuçlar arasındadır.