Ondokuzuncu yüzyıldan günümüze kadar Türk resim sanatında dokunun uygulanışı / Tahsin Güngören; Danışman Osman Güngör.

Abstract

Doğadaki bütün varlıklar kendine özgü belirli bir dış yapıya sahiptir. Dış yapının oluşumu ise , o varlığı oluşturan öz yapıdan kaynaklanır. Öyleyse doğayı teşkil eden her farklı özün, binlerce biçime ihtiyaç duyması gerekir. Ohalde diyebiliriz ki , her öz binlerce farklı dokuyu oluşturmaktadır. Doku insan tarafından ya da doğanın etkileşimi sonucu değişiklik gösterir. Sanat yapıtı kategorisine giren bütün resimlerin kendini ifade edebilmesi aynı zamanda bir takım unsurları beraberinde getirmesi ile mümkündür. Bunlar; doku,biçim,renk,kompozisyon, ışık-gölge v,b. elemandır. Doku da biçim,renkkompozisyon ışık-gölge gibi plastik yapının önemli bir parçasıdır. Dokunun resim sanatında uygulanmasının tarihi araştırması sonucunda görüyoruz ki doku primitif döneminden itibaren uygulanmıştır. Ondokuzuncu yüzyıldan günümüze kadar Türk Resim Sanatında her eserde yer almasına karşın diğer plastik değerlr seviyesine ulaşamamıştır. Günümüz çok sesli sanat anlayışının bir yansıması olarak doku, resmin sınırlarını zorlayarak resim-rölyef arası bir yere yerleşme çabasındadır. Türk Resim Sanatında dokunun uygulanışını incelediğimizde tuval bezinin dokusal yapısından ; röyefi etkili dokulara kadar çok farklı uygulamaların olduğu görülmektedir. Resim sanatımızda bilinçli ya da bilinçsiz olarak en çok boyanın doğal dokusundan yararlanılmıştır. Nitekim primitif ressamlarımızdan günümüze kadar bir çok sanatçı, fırça darbelerinin ortaya çıkarmış olduğu bu dokuyu eserlerinde kullanmışlardır. Sanatçılar yapıtlarında istenilen etkiyi yaratabilmek için boyanın doğal olanaklarından yararlanmışlar ; böylelikle iki yada üç boyutlu doğal dokuların taklidini veya benzerini yapmışlardır. İnsan tarafından çeşitli kullanım amacı için üretilmiş ürünlerin yapay dokularının bilinçli olarak kullanılması , kubizme kadar uzanır. Türk resminde de yapay dokuların kullanılmasında Batı resim anlayışı etkindir. Nitekim yapay dokuların resim sanatımızda kullanılması papier colle'den asamblaj'a jadar farklılık arzetmektedir. Görsel algı yanılmasına dayanan optik dokuların kullanılması resim sanatımızda yaygın değildir. Resimde uygulanan doku vasıtasıyla görsel ve tensel haz alma duygusu en yüksek seviyeye ulaşmaktadır. Böylelikle sanatçı yapıtında istediği etkiyi verirken resmin beğenisinide artırmaktadır. Sonuç olarak diyebilirizki; doku,resim sanatında renk,biçim, ışık-gölge , kompozisyon gibi plastik yapının en önemli bir parçasıdır. Sanatçı dokuyu yapıtında etkin olarak uygulamalı , fakat resmini rölyefe de dönüştürmemelidir.