Amasya'da adak yerleri ile ilgili halk anlatıları / Rahime Özdoğan; Danışman Şahin Köktürk

Abstract

Amasya da adak yerleri ile ilgili halk anlatıları konusunda yaptığınız bu çalışma; giriş, iki bölüm, sonuç ve eklerden oluşmaktadır.Giriş bölümünde Amasya'nın fiziki , tarihi, sosyal ve kültürel durumu hakkında genel bilgiler verilmiştir.Birinci bölümde temel kavramlar olan "ziyaret", "adak yeri", "türbe", "yatır", "veli" ve "evliya" kavramları açıklanmış, adak yerlerinin Türk Kültürü ve inançları içerisindeki yerine ve eski Türk ve Türk-İslam inançlarına değinilmiştir.Ayrıca anlatı, halk anlatısı, efsane ve menkabe kavramları açıklanarak menkabelerin kaynakları ve tipleri hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir.İkinci bölüm üç ana başlık altında verilmiş olup ilk bölümde efsanelerin önce motif ve epizotları tespit edilmiş,Türk Edebiyatındaki menkabe motif kaynaklarına göre değerlendirmesi yapılmıştır.Efsaneler ayrıca fonksiyonlarına göre bir değerlendirmeye tabi tutularak genel sonuçlar çıkarılmıştır.Değerlendirme bölümünün ikinci kısmında adak yerlerindeki uygulama ve inançlara yer verilerek bunların eski Türk inançlarındaki yerleri tespit edilmeye çalışılmıştır.Son olarak; adak yerleri veli kültü bağlamında incelenerek velilerin yaşadığı yüzyıl meslekleri ve kökenleri tespit edilmiştir.Eklerde adak yerleri ile ilgili olarak sahadan derlediğimiz yatır kimlikleri adak yerlerinin ziyaret edilme sebeplerine ve bu adak yerlerinde icra edilen ritüellere değinilmiştir.Son olarak da, adak yerleri etrafında anlatılan efsanelerin metinleri verilmiştir.Adak yerleri etrafında halk tarafından değişik bazı inançlar ve görüşler yaşatılmaktadır.İnsanlar bu adak yerlerine giderek adaklarının kabul edilmesi için değişik ritüel ve uygulamalara başvurmaktadırlar.Kökleri eski Türk inançlarına kadar dayanan ancak İslamiyet ile birlikte değişik motiflerin de eklenmesiyle yeni şekil alan bu unsurların Anadolu kültürünün bir parçası olduğu anlaşılmıştır.