To missionary Lennep the jewelleries and adornment articles and their socio-cultural functions in the 19th century Anatolian culture

Abstract

To look beautiful or adornment has been a phenomenon that is the part of the human beings since the very ancient times. Therefore, from the past to the present the human beings have devoted special attention to the use of every jewelery and adornment complementary to their dressing. The jeweleries and the ornaments’ connection with culture, even if the functions are similar, more or less they change from one society to another. This has led to variety in different jeweleries and ornaments, the symbols and the signs used for them as well. Hence, even though there have been some similarities, it is seen that authentic jeweleries and ornaments differ in the East and West cultures, there has been a strong variety in the jeweleries and the ornaments depending upon the rich and varied aesthetic reception of the East. Therefore, it is realized that the richness and the variation of the jeweleries and ornaments capture the attention of the travelers who visited the East. One of those is H. J. Van Lennep, who lived in Anatolia for a long time within the missionary activities.. His giving detailed information and drawings as to the jeweleries and ornaments are of quality to help us to closely see some of the jeweleries and adornments commonly used in Anatolia in the 19th century and understand our history of culture; to enable us to determine the folkloric factors that have changed or remained permanent. Therefore, the article aims to analyze and reveal the observations of Lennep as to the jeweleries and adornments used by the Anatolian people through the document examination, discourse analysis and deconstruction techniques.

Güzel görünme ve süslenme, çok eski dönemlerden itibaren insanın doğasında var olan bir olgudur. Bu nedenle, tarihten günümüze insan, giyim kuşamın önemli bir tamamlayıcısı olarak her türlü takı ve süsü kullanmaya özel bir önem atfetmiştir. Fakat takı ve süslerin kültürle bağı, işlevler benzer olsa da, toplumdan topluma az ya da çok değişmektedir. Bu, takı ve süslerde kullanılan simge ve sembollerin çeşitlenmesine de yol açmıştır. Dolayısıyla, Batı ve Doğu kültürlerinde, benzer unsurlar bulunsa da, otantik süs ve takıların farklılaştığı, Doğunun estetik algısındaki zenginliğe bağlı olarak süs ve takılarda güçlü bir çeşitliliğin olduğu görülmektedir. İşte takı ve süslerdeki bu zenginlik ve çeşitliliğin, Doğu’ya seyahat eden pek çok seyyahı da kendisine çektiği anlaşılmaktadır. Bu seyyahlardan birisi de misyonerlik çalışmaları kapsamında Anadolu’da uzun süre ikamet etmiş olan H. John Van Lennep’tir. Onun Anadolu kültüründeki takı ve süslere ait verdiği detaylı bilgiler ve el çizimleri, bir Batılının gözünden, Anadolu’da yaygın olarak kullanılan kimi geleneksel takı ve süslenme araçlarını yakından görmemize ve kültür tarihimizi anlamamıza; kültür tarihimizde değişen ve kalıcı olan folklorik unsurları saptamamıza olanak sağlayacak niteliktedir. İşte bu yüzden, bu makale, Lennep’in Anadolu insanın kullandığı takı ve süs eşyalarına ilişkin gözlemlerini belge inceleme, söylem analizi ve yapı söküm yöntemleriyle analiz etmeyi ve serimlemeyi hedeflemektedir.