Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan bireylerde öz-etkililik ve ilaç kullanmaya ilişkin sağlık inançlarının psikososyal uyum üzerine etkisi

Abstract

Amaç: Bu araştırmanın amacı KOAH'lı bireylerin öz etkililik ve ilaç kullanmaya ilişkin sağlık inanç düzeylerinin psikososyal uyum üzerine etkisinin incelenmesidir. Materyal ve Metot: Araştırmanın evrenini Ekim 2019-Nisan 2020 tarihleri arasında Zonguldak Çaycuma Devlet Hastanesinde tedavi gören ve KOAH tanılı 250 birey oluşturmaktadır. Veriler araştırmacı tarafından literatür doğrultusunda hazırlanan Hasta Tanıtım Formu, KOAH Öz-Etkililik Ölçeği (KÖEÖ), İlaç Kullanmaya İlişkin Sağlık İnanç Ölçeği (İKSİÖ), Hastalığa Psikososyal Uyum Öz-Bildirim Ölçeği (PAIS-SR) kullanılarak toplandı. Analizler IBM SPSS 25 programında gerçekleştirilmiştir. İstatistiksel analizin ilk adımı olarak normallik varsayımı Shapiro Wilk testi ile kontrol edilmiştir. Normal dağılıma sahip olmayan iki grubun ortalamalarının karşılaştırılması için Mann Whitney U testi uygulanmıştır. Normal dağılıma sahip olmayan üç ve daha fazla grubun ortalamalarının karşılaştırılması için Kruskal Wallis testi yapılmıştır. Farkı yaratan grup ya da grupların ortaya çıkartılması için Post Hoc Bonferroni testi uygulanmıştır. Normal dağılıma uygun olmayan sürekli değişkenlerin aralarındaki ilişkinin ölçülmesi için Spearman korelasyonundan yararlanılmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan bireylerin, %62.4'ü erkek, %42.4'ü 66-79 yaş aralığında, %71.2'si ilk okul mezunu, %78.8'i evli, %34'ü ev hanımı, %46'sı KOAH evresinin iki olduğu, %61.2'si köyde yaşadığı, %51.2'si sigara kullanmadığı, %60.4'ü ısınma aracı olarak soba kullandığı, %92'si ilaçlarını düzenli kullandığı, %45,2'si sağlık durumu orta olarak belirttiği belirlendi. KÖEÖ'nün toplam puan ortalaması 71,94±29,72, İKSİÖ'nün toplam puan ortalaması 137,90±18,01, PAIS-SR'nin toplam puan ortalaması 59,70±20,99 olarak belirlenmiştir. Sonuç: KÖEÖ ile PAIS-SR arasında -0,592 korelasyon katsayısı ile istatistiksel olarak anlamlı, negatif yönlü, orta düzeyli bir ilişki bulunmuştur. İKSİÖ ve PAIS-SR arasında -0,178 korelasyon katsayısı ile istatistiksel olarak anlamlı, negatif yönlü, çok zayıf düzeyli bir ilişki bulunmuştur.

Aim: The purpose of this research is to examine the effect of self-efficacy and health belief levels related drug use on psychosocial adjustment of individuals with chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Materials and Methods: The population of the study makes up of 250 individuals diagnosed with COPD and treated at Zonguldak Çaycuma State Hospital between October 2019 and April 2020.The data have been gathered by utilizing the Patient Description Form, which has been prepared by the researcher in concert with the literature, the COPD Self-Efficacy Scale (CSES), the Health Belief Scale for Drug Use (HBS), and the Psychosocial Adjustment to Illness Scale Scale (PAIS-SR).Confirmatory factor analysis, which is one of the structural equation modeling analysis, also has been used in order to demonstrate the validity of the scales.Analyzes have been executed in the AMOS 23 program. The assumption of normality has been checked with the Shapiro Wilk Test as the first step of the statistical analysis. Mann Whitney U test has been conducted to draw a distinction between the averages of the two groups are not normally distributed.The Kruskal Wallis Test has been carried out to contrast the means of three and more groups that have not a normal distribution. Post Hoc Bonferroni Test has been performed to divulge the group or groups making the difference. Spearman correlation has been employed to gauge the relationship between perpetual variables which are not suitable for normal distribution. Findings: It has been determined that 62,4% of the individuals participating in the research are male, 42,4% are between the ages of 66 and 79 years, 71,2% are primary school graduates, 78.8% are married, 61,2% live in the village, 34% are housewives, 51,2% do not smoke, 60,4% use the heating stove as a means of heating, 92% take their medications regularly, 46% have stage 2 COPD and 45,2% have been described healthy status as moderate. It has been established that the total score average of the CSES is 71,94± 29,72, the total score average of HBS is 137,90±18,01 and the total score average of PAIS-SR is 59,70 ± 20,99. Conclusion: A statistically noteworthy, negative way and moderate correlation has been detected between CSES and PAIS-SR with a correlation coefficient of -0.592. A statistically significant, negative way , feeble correlation has been spotted between HBS and PAIS-SR with a correlation coefficient of -0.178.