Aşağı Barhal Çayı Havzası'nın (Taşkıran Bucağı-Yusufeli arası) jeomorfolojisi

Abstract

Aşağı Barhal Çayı Havzası’nın (Taşkıran Bucağı–Yusufeli arası) Jeomorfolojisi incelenmiştir. Çalışma alanı su bölümü çizgileriyle sınırlandırılmıştır. Ortalama yüksekliği 1652 m olan araştırma sahası yaklaşık 284 km² yüzölçümüne sahiptir. Havza idari yönden Yusufeli İlçe sınırları içinde yer alır. Çalışma sahası Barhal Çayı’nın Çoruh Nehri ile birleştiği Yusufeli İlçesinden başlayıp 3000 metrelere varan arızalı bir topografyaya sahiptir. Ayrıca yüksek dağlık saha arasında kalan tepelik alanlar akarsular ve kolları tarafından yarılarak, aşınım yüzeylerinin keskin sırtlar haline dönüşmüştür. Böylece sahada keskin sırtlar arasında kalan vadilerin oluşturduğu oldukça eğimli yamaç morfolojisi belirginleşmiştir. Çalışmada sahanın başlıca jeomorfolojik özelliklerini ve jeomorfolojiden kaynaklanan problemlerinin araştırılması amaçlanmıştır. Yine Yusufeli Barajı ve HES sonrası çalışma sahasında meydana getireceği değişiklikleri jeomorfoloji ile ilişkilendirerek açıklanması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Aşağı Barhal Çayı Havzasının tüm fiziki coğrafya özellikleri ortaya konarak, coğrafi bakış açısı ile değerlendirilmiştir. Ayrıca araştırmada coğrafi bilgi sistemlerinden yararlanılarak sahaya ait haritalar hazırlanmıştır. Havzada yıllık ortalama sıcaklık 14,1 ° C olup, toplam yıllık yağış 280,4 mm'dir. Kısa mesafelerde yükseklik ve bakı faktörlerinin değişmesi, havzada yağış ve sıcaklık dağılımında farklılıklara neden olmuştur. Bu durumda havzada Akdeniz bitki türlerinden (zeytin) iğne yapraklı ormanlara (ladin, göknar, sarıçam) ve Alpin çayırlara kadar birçok ekosistem ortaya çıkmıştır. Havzada yarılma derecesi fazla ve vadi yoğunluğun sık olması nedenle yerleşmeler Barhal çayı ve kolları boyunca ve vadi yamaçlarında kurulduğu görülmüştür. Ayrıca havzanın ana jeomorfolojik üniteleri dağlık alanlar, parçalanmış aşınım yüzeyleri, yamaç, keskin sırtlar ile dar ve derin vadilerden meydana gelmektedir. Ayrıca akarsuyun aşağı çığırında taraça deposu tespit edilmiştir. Araştırma alanında topoğrafik yapısı, eğim değerlerin fazla olması ve yanlış arazi kullanılması gibi nedenlerle jeomorfolojik problemleri de beraberinde getirmiştir. Yapılan analiz sonucunda havzada şiddetli erozyon yaşanmaktadır.

In this study, the Geomorphology of the Lower Barhal River Basin (between Taşkıran Subdistrict –Yusufeli) in the Eastern Black Sea Part of the Black Sea Region was examined. The work area is limited to water section lines. The research area, which has an average height of 1652 m, has an area of approximately 284 km². The basin is located within the boundaries of Yusufeli District from an administrative point of direction. The aim of the study is to investigate the main geomorphological features of the site and its problems arising from geomorphology. Again, it is aimed to explain the changes that will occur in the study area after Yusufeli Dam and HEPP by associating them with geomorphology. For this purpose, all physical geography characteristics of the Lower Barhal Stream Basin were revealed and evaluated from a geographical perspective. In addition, maps of the field were prepared by using geographic information systems. The study aimed to investigate the main geomorphological features of the site and its problems arising from geomorphology. Yusufeli Dam is also intended to be explained by associating the changes it will make in the post-HES work site with geomorphology. For this purpose, all physical geography characteristics of the Lower Barhal River Basin were revealed and evaluated from a geographical point of view. In addition, maps of the field were prepared by using geographical information systems in the research. The annual average temperature in the basin is 14.1 ° C and the total annual precipitation is 280.4 mm. Changes in height and aspect factors at short distances caused differences in precipitation and temperature distribution in the basin. In this case, many ecosystems have emerged in the basin, from Mediterranean plant species (olives) to coniferous forests (spruce, fir, scotch pine) and alpine meadows. It was observed that the settlements were established along the Barhal stream basin and its tributaries and on the slopes of the valley due to the high degree of cleavage in the basin and the high density of the valley. In addition, the main geomorphological units of the basin are composed of mountainous areas, fragmented erosional surfaces, slopes, sharp ridges and narrow and deep valleys. In addition, a terrace tank was found in the lower end of the stream. In the research area, geomorphological problems have brought along with it due to its topographic structure, excessive slope values and incorrect land use. As a result of the analysis, severe erosion is experienced in the basin.