Matematiğin sosyolojik değeri (bilgi sosyolojisi açısından bir değerlendirme)

Abstract

Bilgi, birey tarafından algılanıp dönüştürülen, toplumsal bir zeminde sistematik bir düşünce ile bireyin zihni tarafından üretilen her şeydir. Bilgi sosyolojisi ise toplumun bilgi olarak kabul ettiği her şeyi inceleme nesnesi olarak ele alırken, bilginin toplumsal olarak belirlenip toplumsal gerçekliğin nasıl gerçekleştiği üzerinde durur. Matematiksel bilgi de bu yaklaşımdan muaf değildir. Bilgi sosyolojisi, bilginin doğruluk, gerekçelendirme ya da içeriği ile ilgilenmediği için; bilginin inşa sürecindeki sosyal boyutları, üretimi, dağıtımı, toplumsal değeri ve işlevi üzerine odaklanır. Bu nedenle matematiksel bilginin bilgi sosyolojisi bağlamında incelenebilir boyutları mevcuttur. Çalışmanının amacı, matematiksel bilginin, bilimsel ve toplumsal değerinin bilgi sosyolojisi çerçevesinde incelenmesidir. Çalışma, matematiğin toplumsal değerini incelerken, ortaöğretim matematik müfredatında öğretilen matematiksel bilginin ölçme sistemlerindeki işlevi ve toplumsal değerini incelemekle sınırlandırılmıştır. Literatür taraması temel alınarak yapılan analiz ve değerlendirmelerde; matematiğin, modern çağa kadar belli pratik faydalarından istifade edilmekle birlikte daha çok kişisel merak ve haz nedeniyle çalışıldığı ancak modern dönemle birlikte, fiziksel dünya ve evreni açıklamadaki başarısı, matematiğe özel bir anlam ve değer kattığı görülmüştür. Matematiksel bilgi, pozitivizmin de etkisiyle eleştirilemez bir hüviyete kavuşurken, kitlesel eğitimin başlaması ile birlikte eğitimin merkezine alınmış, tüm bireylerin matematik öğrenmesi gerektiği inancı yaygınlık kazanmıştır. Ülkemizde ise kentleşmenin hızlı olduğu dönemden itibaren üniversite eğitimine aşırı talep olması sonucunda, merkezi seçme sınavları yapılmaya başlanmıştır. Bu aşamadan sonra bilimin dili olarak kabul gören matematiksel bilgi, ölçme aracı olarak toplumsal değer kazanmaya başlarken, matematiksel bilgiye daha çabuk ulaşabilen grupların, daha iyi üniversite ve alanlara yerleşme şansı elde etiği, dolayısıyla toplumsal tabakalaşmanının üst sınıflarında yer almaya başladığı görülmüştür. Bunun sonucu olarak varolan toplumsal eşitsizlik ve sınıf temelli toplum yapısına, sınavlar yoluyla meşruiyet kazandırıldığı tespit edilmiştir. Bu anlamda ortaöğretim kurumlarında öğretilen matematiksel bilginin, toplumsal karşılığını irdelediğimiz bu çalışmamız alanında ilk olması bakımından önem arz etmektedir. Anahtar Sözcükler: Bilgi sosyolojisi, bilim, ölçme, matematik, toplumsal eşitsizlik

Knowledge means everything which is perceived and is transformed by individual and which is produced with a systematic thought on a social basis by mind of an individual. While sociology of knowledge reviews every concept as a research gap that society accepts as knowledge, it also claims that knowledge is determined socially and establishes the construction of social reality. Mathematical knowledge is not exempt from this claim, as well. Sociology of knowledge does not deal with accuracy of knowledge, its justification or its content. It focuses on social dimensions, production, distrubution, social value and function in the construction process of knowledge. At this point, mathematical knowledge has reviewable dimensions in the scope of sociology of knowledge. The purpose of this research is to examine scientific and social value of mathematical knowledge with the frame of sociology of knowledge. This research, while examining social value of mathematics, it is restricted with analyzing the function of mathematical knowledge in education measurement systems and its social value for secondary education mathematics curriculum. In analyses and evaluations based on literature review; mathematics although it was benefited from current practical advantages plusly with the reasons of personal curiosity and pleasure until the modern age, it has been observed that success of mathematics in explaining pyhsical world and natural order makes it more meaningful and valuable with the rise of modern age. While mathematical knowledge gains inarguably its independency also by means of positivisim, it has been centered on education with the beginning of mass education and it has been believed that every indivudual needs to learn mathematics. As a result of growing excess demand for university education with the rise of rapid urbanization, central selection exams have been started to apply in Turkey. In this way, mathematical knowledge which is seen as a language of science, has started to gain social value as an assesment instrument and groups of people reaching mathematical knowledge faster have a chance to enter better universities and better departments. Accordingly, mathematical knowledge has started to exist in upper-class society. In consequence, it has been determined that social inequality and class-based society has formalised through exams. In this regard, this research paper which has analyzed the social response of mathematical knowledge taught in secondary education institutions, has an importance in terms of being first in its field. Keywords: Sociology of knowledge, science, measurement, mathematics, social inequality