Yetişkin bireylerin erişkin aşılarını yaptırma durumları ve farkındalıkları

Abstract

Amaç: Erişkin dönemde yapılması önerilen aşılar ile enfeksiyon hastalıkları ve buna bağlı komorbiditeler önlenebilmektedir. Aşılama enfeksiyon hastalıklarından korunmak için stratejik öneme sahiptir. Bu çalışmada, Samsun OMÜTF Aile Hekimliği Polikliniği'ne ve Pelitköy Eğitim Aile Sağlığı Merkezi'ne başvuran kişilerin erişkin aşıları hakkındaki farkındalıklarını ve mevcut erişkin aşılanma durumlarını tespit etmek ve değerlendirmek amaçlanmıştır. Materyal ve metot: Kesitsel tanımlayıcı tipteki çalışmada, 01.10.2019-01.02.2020 tarihleri arasında OMÜTF Aile Hekimliği Polikliniği'ne ve Pelitköy Eğitim Aile Sağlığı Merkezi'ne başvuran 18 yaş ve üstü hasta/hasta yakınlarının erişkin aşıları hakkındaki farkındalıklarının, mevcut erişkin aşılanma durumlarının tespiti ve değerlendirilmesi amacıyla çalışmaya katılmayı kabul eden bireylere araştırmacı tarafından hazırlanmış anket formları doldurtulmuştur. Bireylere demografik özellikler, erişkin aşıları hakkındaki farkındalık durumlarını ve bu aşılarla aşılanma durumlarını içeren sorular yöneltilmiştir. Bulgular: Çalışmaya katılan 410 kişinin yaş ortalamaları 31,4±13,1 olup %62,9'u kadındır. Katılımcıların %71,4'ü erişkin aşılamanın gerektiğini belirtmiştir. Bu kişilerin %62,1'i doktoru tarafından, doktor yanıtını verenlerin %73,6'sı aile hekimi tarafından bilgilendirilmiştir. Aşı gerekliliğine inananlarda sağlık çalışanlarının oranı olmayanlara göre daha yüksektir (p<0,01). Erişkin dönemde önerildiği en çok bilinen erişkin aşısı %69,2 ile hepatit B en az bilinen suçiçeği olmuştur. Sağlık çalışanlarında suçiçeği hariç diğer aşıların önerilme oranları daha yüksektir (p<0,05). Katılımcıların %57,6'sı erişkin aşılarını yaptırmış olup, yaptıranların %55,1'i difteri-boğmaca-tetanos, %41,5'i hepatit B, %27,5'i hepatit A, %23,3'ü influenza aşısını yaptırmıştır. Aşı yaptıran 236 kişiden %39,4'ü sağlık çalışanı olduğu, %36'sı hastalıklardan korunmak, %16,1'i hamile olduğu için aşı yaptırdığını; aşı yaptırmayan 174 kişiden %47,1'i yeterli bilgiye sahip olmadığı, %33,3'ü doktoru tarafından önerilmediği, %14,9'u standart bir aşı şeması olmadığı için yaptırmadığını belirtmiştir. Çalışmamızda en az üniversite mezunu olanlarda diğer öğrenim durumlarına, sağlık çalışanı olanlarda olmayanlara, memur/işçilerde diğer meslek gruplarına göre daha yüksek aşılanma sıklığına rastlanmıştır (p<0,05). Sağlık çalışanlarında hepatit A, hepatit B, KKK aşısı yaptırma oranı istatistiksel olarak yüksektir (p<0,05). Sağlık çalışanlarının %75,5'i, diğer katılımcıların %63,1'i gebelikte aşı yapılır demiştir (p< 0.05). Gebelikte yapıldığı en çok bilinen aşı tetanos aşısı olmuştur. Sonuç: Erişkin aşılamanın önemi günümüzde daha çok vurgulanmasına rağmen, halen ideal seviyelerde değildir ve erişkin aşılanma oranları oldukça düşüktür. Çalışmamızda erişkin aşılanma oranı ülkemizdeki benzer çalışmalardan yüksek çıksa da gelişmiş ülkelerdeki aşılanma oranlarının gerisinde görülmektedir. Bireylere bu konuda hekimler özellikle aile hekimleri tarafından yakalanılan her fırsatta aydınlatıcı bilgilendirme yapılması ve daha fazla aşının imkanlar doğrultusunda geri ödeme kapsamına alınması erişkin aşılanma oranlarını olumlu yönde etkileyebilir. Anahtar Kelimeler: Aile Hekimliği, Erişkin bağışıklama, Farkındalık, Aşılanma Durumu

Objective: With the help of the vaccines proposed to be inoculated in adult period, infectious diseases and comorbidities related to them can be prevented. Vaccination has a strategic significance to prevent from infectious diseases. In this study, the awareness about adult vaccines, and detecting and evaluating the existing adult vaccination states of people that applied to Samsun OMÜTF Family Practice Center and Pelitköy Education Family Health Center. Patients and Method: In the cross-sectional descriptor kind of study, the forms prepared by the researcher were filled to the individuals that accept to join the study for the purpose of the awareness about adult vaccines and detecting and evaluating the existing adult vaccination states of the patients/the relatives of the patients aged 18 and over that applied to Samsun OMÜTF Family Practice Center and Pelitköy Education Family Health Center between 10.01.2019 and 02.01.2020. The questions including demographic attributes, the awareness about adult vaccines and the vaccination states by those vaccines were posed to the individuals. Results: The average age of the 410 people joined in the study is 31.4 ± 13.1 and 62.9% of them are women. 71.4% of the participants specified the requirement of adult vaccination. 62.1% of the people were informed by their doctor and 73.6% of that answered as doctor were informed by their family doctor. Among the believers of the vaccine requirement, the rate of health employees was higher than those who are not (p < 0.01). The most known adult vaccine proposed in adult period was hepatitis B with 69.2% and the least known was varicella. The recommendation rate of the vaccines except varicella for the heath employees was higher (p < 0.05). 57.6% of the participants had adult vaccinations and 55.1% of those were inoculated diphtheria-whoop cough-tetanus, 41.5% of those were inoculated hepatitis B, 27.5% of those were inoculated hepatitis A and 23.3% of those were inoculated influenza vaccines. Among 236 people that were vaccinated, 39.4% of those stated that they were vaccinated since they were health employee, 36% of those stated that they were vaccinated to prevent from diseases, and 16.1% of those stated that they were vaccinated for being pregnant. On the other hand, among 174 people that were not vaccinated, 47.1% of those stated that they were not vaccinated because of insufficient information, 33.3% of those stated that they were not vaccinated because of that their doctor did not recommend, 14.9% of those stated that they were not vaccinated since there was not a standard schema of vaccine. In our study, more frequent vaccination was encountered in the people with at least a university degree in accordance with the people with the other educational backgrounds, the people that were health employees in accordance with the people that were not, and government officials/workers in accordance with the other profession groups (p < 0.05). The rate of hepatitis A, hepatitis B and KKK vaccinations in health employees were statistically higher (p<0.05). 75.5% of health employees and 63.1% of the other participants said that vaccine could be inoculated in pregnancy. The most known vaccine inoculated in pregnancy was tetanus. Conclusion: Even though the significance of the adult vaccination is emphasized more, it is not in the ideal levels and the adult vaccination is quite low. Although the adult vaccination is higher in our study than the similar studies in our country, it is observed that it is behind the vaccination rates in developed countries. Enlightening information to the individuals at every opportunity that is provided by doctors, especially family doctors and inclusion of more vaccines in the refunding scope within opportunity may affect the rates of adult vaccination positively. KEYWORDS: Family Practice, Adult Immunization, Awareness, Vaccination State