18. yüzyıl Müellifi Monla Mustafa Kıranî'nin Dinî Mensur Bir Eseri [İnceleme-metin-sözlük]

Abstract

Tarih içerisinde her büyük toplumda insanları manevî olarak birbirine bağlayan, insanların duygu ve düşüncelerinde birliktelik oluşturmalarını sağlayan bazı temel değerler olmuştur. Zaman içerisinde toplumları bir arada tutan bu millî ve manevî değerleri ihtiva eden eserler kaleme alınmış, böylelikle bu değerlerin gelecek kuşaklara aktarılması sağlanmaya çalışılmıştır. Türk toplumunda da halkın dinî hususlarda bilgi sahibi olmasını ve bu öğrendiklerini amele dökmesini sağlama hedefinde olan nasihat içerikli anlatılar, dualar, peygamber kıssaları, hadisler ve ayetleri ihtiva eden pek çok eser yazılmıştır. Üzerinde inceleme yapılan 18. yüzyılda Monla Mustafa tarafından kaleme alınan, 110 varak ve genelde 15 satır olarak yazılmış olan el yazması eser de bünyesinde bu değerleri barındırmaktadır. Müellif hattı olduğu düşünülen eserin yazarı hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. El yazması eserin kaynaklarda rastlanan bir eser olmaması ve her sayfası incelenmiş olmasına rağmen eser adına rastlanmamasından dolayı eserin içeriğinden yola çıkarak çalışmayı ihtiva eden esere "18. Yüzyıl Müellifi Monla Mustafa Kıranî'nin Dinî Mensur Bir Eseri [İnceleme-Metin-Sözlük]" adı verilmiştir. Çalışmanın amacı, Osmanlı Türkçesi alfabesiyle yazılmış olan eseri Latin asıllı Türk alfabesine aktararak eserin tanınmasını, okunmasını kolaylaştırmak ve bilim dünyasının istifadesine sunmaktır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde eser hakkında bazı tanıtıcı bilgilere, el yazması eserin bazı başlıklarla incelenmesine ve imla özelliklerine yer verilmiştir. İkinci bölümde el yazması eserin transkripsiyonlu hâli bulunmaktadır. Üçüncü bölümde ise eser içinde yer alan arkaik sözcüklerin ve bazı seçme sözcüklerin anlamlarının verildiği sözlük yer almaktadır.

Throughout history, in every great society, there have been some basic values that connect people spiritually and enable people to create unity in their feelings and thoughts. Over time, works containing these national and spiritual values that hold societies together have been written, thus it has been tried to transfer these values to future generations. Many works have been written in Turkish society, including narratives, prayers, stories of the prophets, hadiths and verses with the aim of enabling the people to have knowledge on religious issues and to put what they have learned into practice. The manuscript, which was written by Monla Mustafa Kıranî in the 18th century, which was studied, and whic was written in 110 leaves and generally 15 lines, also contains these values. No information was found in the sources about the author of the work, which is thought to be the author's line. The manuscript, is not a work found in sources; besides, even though every page has been analyzed, no information about the name of the work has been found. That is why, the work including the study has been named "A Religous Prose Work of 18th Century Author Monla Mustafa Kıranî [Text-Analysıs-Dictionary]". The aim of the study is to transfer the work written in the Ottoman Turkish alphabet to the Turkish alphabet of Latin origin, to facilitate the recognition and reading of the work and to present it to the benefit of the scientific world. The study consists of three parts. In the first chapter, some introductory information about the work, the examination of the manuscript with some titles and orthographic features are given. In the second part, there is the transcribed version of the work. In the third part, there is a dictionary in which the meanings of archaic words and some selected words in the work are given.