Multipl skleroz hastalarında odaksal ve odaksal olmayan ipuçların ileriye dönük bellek performansına etkisi

Abstract

Çalışmanın temel amacı, Atak ve İyileşmelerle Giden Multipl Skleroz (RRMS: Relapsing Remitting Multiple Sclerosis) hastalarında odaksal ve odaksal olmayan ipuçların olay temelli ileriye dönük bellek performansı üzerindeki etkisini incelemektir. Ayrıca RRMS hastalarının ileriye dönük bellek performansının hatırlatıcı ipucunun hastalıkla ilişkili olup olmamasına bağlı olarak değişip değişmediğini belirlemektir. Çalışmanın bir diğer amacı, sözel bildirim ile performansa dayalı ileriye dönük bellek; çalışma belleği ile ileriye dönük bellek arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma örneklemini 19-50 yaş aralığında RRMS hastaları (n=29) ile sağlıklı katılımcılar (n=30) oluşturmuştur. İleriye dönük bellek, süregiden aktive olan kategorik karar verme görevi gerçekleştirilirken sunulan hatırlatıcı ipuçlarına ilişkin belirli tepkilerin verilmesinin istendiği deneysel bir görev ile değerlendirilmiştir. Deneysel görev, nötr koşul ile hastalıkla ilişkili hatırlatıcı ipucunun sunulup sunulmaması ve ipucunun odaksal olup olmamasına bağlı olarak değişen dört koşuldan oluşmuştur. Buna göre deneysel koşullar; nötr koşul yani hatırlatıcı ipucu içermeyen süregiden aktivite, hastalıkla ilişkili hatırlatıcı ipucunun sunulmadığı odaksal koşul, hastalıkla ilişkili hatırlatıcı ipucunun sunulmadığı odaksal olmayan koşul, hastalıkla ilişkili hatırlatıcı ipucunun sunulduğu odaksal koşul ve hastalıkla ilişkili hatırlatıcı ipucunun sunulduğu odaksal olmayan koşuldur. Katılımcılara İleriye ve Geriye Yönelik Bellek Ölçeği, Adımlı İşitsel Seri Hatırlama Testi ve WMS-III Harf Sayı Sıralama alt testi uygulanmıştır. Araştırma verileri 2×2×3 faktörlü son iki faktörde tekrar ölçümlü deneysel deseni uyarınca toplanmıştır. Deneysel görevde gerçekleştirilen süregiden aktivitelerde RRMS hastalarının sağlıklı katılımcılara kıyasla daha geç tepkide bulunduğu ve doğru tepki oranlarının daha düşük olduğu gözlemlenmiştir. İpuçlarına verilen doğru tepki oranları açısından ise hastalıkla ilişkili hatırlatıcı ipucunun sunulup sunulmaması ve ipucunun odaksal olup olmamasına göre RRMS hastalarının performansı sağlıklı katılımcılara göre farklılaşmamıştır. Ancak RRMS hastalarının hastalıkla ilişkili hatırlatıcı ipucunun sunulmadığı odaksal koşulda ipucuna verdikleri doğru tepki oranı diğer koşullara göre daha yüksektir. Diğer bulgular, ileriye dönük belleğe ilişkin sözel bildirimler ile test performansları arasında ilişki olmadığını; çalışma belleğinin ise ileriye dönük bellek ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Bulgular ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır.

The main aim of this study is to examine the effect of focal and non-focal cues on event-based prospective memory in Relapsing Remitting Multiple Sclerosis (RRMS) patients. In addition, it is to determine whether the prospective memory performance of RRMS patients changes depending on whether the cue is associated with the illness. Another aim of the study is to investigate the relationship between self-report and performance-based prospective memory, and working memory and prospective memory. The study sample is comprised of RRMS patients (n=29) and healthy participants (n=30), who are between 19-50 years old. Prospective memory was evaluated with an experimental task which was instructed to perform spesific actions to on the occurrence of embedded cues while ongoing activity, which is a wordcategorization task, was performed. The task consisted of the neutral condition as well as four conditions depending on whether illness-related cue was presented and whether the cue was focal or not. The experimental conditions are neutral condition, that is, the ongoing activity without cue, focal condition in which illness-related cue is not presented, non-focal condition in which illness-related cue is not presented, focal condition in which illness-related cue is presented, non-focal condition in which illness-related cue is presented. Participants completed the Prospective and Retrospective Memory Questionnaire, Paced Auditory Serial Addition Test, and Letter-Number Sequencing. Research data were obtained 2×2×3 mixed design ANOVA with repeated measures on the last two factor. RRMS patients are observed to have slower response times and lower response accuracies in the ongoing activities compared to healthy participants. In terms of the response accuracies to the cues, RRMS patients did not differ from healthy participants. The response accuracies to the cues of RRMS patients, however, is higher in the focal condition in which illness-related cue is not presented than in the other conditions. Other findings suggested that the self-reports measures had no relationship with performance-based prospective memory measures, and that working memory had relationship with prospective memory. The results are discussed in the view of literature.