Üniversitede çalışan bireylerin kolorektal kanser kaderciliği ve sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişkinin belirlenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı; üniversitede çalışan bireylerin kolorektal kanser kaderciliği ve sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişkisinin belirlenmesidir. Materyal ve Metod: Bu çalışma, 01.05.2021- 30.11.2021 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini, Sinop Üniversitesi' nde çalışmakta olan 567 akademik personel ve 528 idari personel olmak üzere toplam 1095 katılımcı oluşturmaktadır. Araştırma örneklemi, evreni bilinen örneklem hesabı yöntemi kullanılarak hesaplanmış ve 307 kişi ile tamamlanmıştır.Araştırmanın verileri, bireylerin tanıtıcı bilgilerini içeren "Katılımcı Tanıtıcı Formu", "Kolorektal Kanser Kadercilik Skalası", ''Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'' kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizi SPSS 19 istatistik paket programı kullanılarak yapılmıştır. Verilerin analizinde ortalama, ortanca, yüzde, Kolmogorov-Simirnov Testi, Bağımsız örneklem T Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi, Pearson korelasyon katsayısı, çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların %51,5'i erkek, %68,7'i evli, %87,3'ü lisans ve üzeri eğitime sahip, %68,4'ü akademik personeldir. Bireylerin yaş ortalaması 37,56±7,89'dur. Kolorektal kanser kadercilik skalası puan ortalaması 6,12±5,58, Sağlık Okuryazarlık Ölçeği toplam puan ortalaması ise 89,50±27,54'tür. Cinsiyet, medeni durum, eğitim düzeyi, meslek, genel sağlık durumu, gelir düzeyi, sigara ve alkol kullanma durumu, kolorektal kansere yönelik erken tanı yöntemini duyma, sağlık durumu ile ilgili araştırma yapma, kolorektal kanser hastalığı risk faktörünü bilme ve kansere yakalanmaktan korkma durumunun kolorektal kanser kaderciliği düzeyini etkilediği saptanmıştır (p<0,05). Yaş, medeni durum, eğitim, meslek, akademik unvan, gelir düzeyi, genel sağlık ve sigara içme durumu, kolorektal kanser hastalığı risk faktörünü bilme, sağlık durumu ile ilgili araştırma yapma ve kansere yakalanmaktan korkma durumunun, sağlık okuryazarlık düzeyini etkilediği belirlenmiştir (p<0,05). Kolorektal Kanser Kaderciliği Skala puanı ile Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği toplam puanı arasında istatistiksel olarak yüksek düzeyde negatif yönlü bir ilişki bulunmuştur (r=-0,695; p<0,001). Sonuç: Bireylerin kolorektal kanser kaderciliği düzeyi arttıkça sağlık okuryazarlığı düzeyinin azaldığı saptanmıştır. Bu nedenle hemşirelerin bakımları sırasında, bireylerin kaderci inanışlarını ve sağlık okuryazarlığı düzeylerini önemsemesi, geliştirici müdahalelerde bulunması ve danışmanlık yapması önerilmektedir.

Aim: The aim of this study is to determine the relationship between colorectal cancer fatalism and health literacy among individuals working at university. Material and Method: This study was carried out between 01.05.2021 and 30.11.2021. The universe of the research consists of a total of 1095 participants, 567 academic staff and 528 administrative staff working at Sinop University. The research sample was calculated using my sample calculation method, the universe of which is known, and was completed with 307 people. The data of the study were collected using the "Participant Descriptive Form", "Colorectal Cancer Fatality Scale", "Health Literacy Scale", which includes the introductory information of the individuals. Data analysis was done using SPSS 19 statistical package program. In the analysis of the data, mean, median, percentage, Kolmogorov-Smirnov Test, Independent Sample T Test, One Way Analysis of Variance, Pearson correlation coefficient, multiple linear regression analysis were used. Results: 51.5% of the participants are male, 68.7% are married, 87.3% have undergraduate or higher education, and 68.4% are academic staff. The mean age of the individuals is 37.56±7.89 years. The mean score of the colorectal cancer fatalism scale was 6.12±5.58, and the total mean score of the Health Literacy Scale was 89.50±27.54. It was determined that sex, marital status, educational level, occupation, general state of health, level of income, smoking and alcohol use, hearing about the early diagnosis method for colorectal cancer, conducting research on health status, knowing the risk factor for colorectal cancer disease and fear of getting cancer affected the level of colorectal cancer fatalism (p<0.05). It was determined that age, marital status, education, occupation, academic title, income level, general health and smoking status, knowing the risk factor for colorectal cancer, doing research on health status, and fear of getting cancer affect the level of health literacy (p<0.05). A statistically high level of negative correlation was found between the Colorectal Cancer Fatality Scale score and the Health Literacy Scale total score (r=-0.695; p<0.001). Conclusion: It was determined that as the level of colorectal cancer fatalism of individuals increased, the level of health literacy decreased. For this reason, it is recommended that nurses care about the fatalistic beliefs and health literacy levels of individuals, make developmental interventions and provide counseling during their care.