Üniversite kampüslerinin sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi örneği

Abstract

Sürdürülebilirlik günümüzde dünya üniversitelerinin kampüsleriyle bütünleştirme yönünde çalışmalara hız kazandırdığı önemli konulardan biridir. Sürdürülebilir kalkınma amaçlarına ulaşmada önemli bir paydaş olan üniversiteler, çevresel parametrelerin yönetiminde önemli bir rol modeldir. Üniversiteler bilgi ve teknolojinin geliştirildiği alanlar olmasının yanında gerçekleştirdikleri faaliyetlerle de bulundukları bölgeye katkı veren küçük ölçekli şehirler olarak kabul edilmektedir. Kampüslerindeki her türlü faaliyetin çevresel açıdan kirlilik yükünü artırmayan, çevre dostu ve sürdürülebilir olması hedeflenmelidir. Bu kapsamda artan çevresel problemler ile başa çıkmada üniversitelerde sürdürülebilir yeşil kampüs uygulamaları öne çıkmaktadır. Bu çalışmada sürdürülebilirlik açısından üniversite kampüslerinin değerlendirilmesinde çevresel yönden ölçüt kabul edilen uluslararası yeşil üniversite sıralama göstergeleri dikkate alınmıştır. Kampüse sıfır atık yönetiminin entegre edilmesi, enerji verimliliği ve su tasarrufu ile koruma programları oluşturma hedefleri için elde edilen envanterler doğrultusunda sürdürülebilir yeşil kampüs olma yönünden Ondokuz Mayıs Üniversitesi kampüsünün mevcut durumu incelenmiştir. Ayrı toplanan atıklar, miktar ve türlerine göre belirlenip elde edilen çevresel kazanımlar hesaplanmıştır. Kampüste sıfır atık sisteminin güçlü ve zayıf yönleri ile tehdit ve fırsatların belirlenmesi amacıyla SWOT analizi yapılmıştır. Üniversitenin belirlenen sınırlarda tüketim verileri kullanılarak karbon ayak izi ve kampüs bina çatılarından toplanabilecek yağmur suyu miktarı hesaplanmıştır. Ayrıca kampüste iyileştirme yönünde sunulan sürdürülebilir ve çevre dostu çözüm alternatiflerinin önceliklendirilmesi analitik hiyerarşi prosesi (AHP) ve bulanık analitik hiyerarşi prosesi (BAHP) yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, yeşil ölçüm göstergeleri kapsamında kampüsteki mevcut durum değerlendirildiğinde özellikle su yönetimi ile enerji ve iklim değişikliği, atık ve ulaşım alanlarında eksiklikler olduğu tespit edilmiştir. Göstergeler kapsamında kampüsün çevresel boyutta ileriye taşınması ve sürdürülebilirliğin sağlanması için gerekli çalışmalar üzerinde durulmuştur. Bu amaçla, iyileştirme yönünde belirlenen alternatiflerin AHP ve BAHP sonuçlarına göre %30.6 ile yağmur suyu toplama sistemi sürdürülebilir yeşil kampüs çalışmalarında öncelikli alternatif olarak belirlenmiştir. Bu alternatifi sırasıyla akıllı binalar %27.8, fotovoltaik sistemler (güneş panelleri) %20.9 ve pilot kompost tesisi %20.7 oran ile izlemiştir.

Sustainability is one of the important issues that world universities accelerate their efforts to integrate with their campuses. The universities, which are important stakeholders in achieving sustainable development goals, are an important role model in the management of environmental parameters. The universities are considered as small-scale cities that contribute to the region they are in with the activities they carry out, as well as being areas where information and technology are developed. It should be aimed that all activities on campuses are environmentally friendly and sustainable, which do not increase the environmental pollution burden. In this context, sustainable green campus practices in universities come to the fore in dealing with increasing environmental problems. In this study, international green university ranking indicators, which are accepted as environmental criteria in the evaluation of university campuses in terms of sustainability, were taken into account. The current situation of the Ondokuz Mayıs University campus has been examined in terms of being a sustainable green campus, in line with the inventories obtained for the goals of integrating zero waste management into the campus, creating energy efficiency, and water saving and conservation programs. Separately collected wastes were determined according to their amount and types, and the environmental gains were calculated. The SWOT analysis was conducted to identify the strengths, and weaknesses, threats, and opportunities of the zero waste system on campus. Using the consumption data of the university within the determined limits, the carbon footprint and the amount of rainwater that can be collected from the campus building roofs were calculated. In addition, the prioritization of sustainable and environmentally friendly solution alternatives offered for improvement in the campus was evaluated using the analytical hierarchy process (AHP) and fuzzy analytical hierarchy process (BAHP) method. As a result of the study, when the current situation in the campus is evaluated within the scope of green measurement indicators, it has been determined that there are deficiencies in water management, energy, and climate change, waste and transportation areas. Within the scope of the indicators, the necessary studies have been focused on moving the campus forward in the environmental dimension and ensuring its sustainability. For this purpose, according to the AHP and BAHP results of the alternatives determined for improvement, the rainwater collection system was determined as the priority alternative in sustainable green campus studies with a rate of 30.6%. This alternative was followed by smart buildings with 27.8%, photovoltaic systems (solar panels) with 20.9%, and pilot compost plants with 20.7%, respectively.