Sürdürülebilir Kentleşme Politikaları ve Türkiye

Abstract

Sürdürülebilir kentleşme olgusu Türkiye'nin temel sorunlarından birisidir. Ne yazık ki Türkiye düzenli, planlı, ekolojik ve ekonomik dengeleri gözeten bir kentleşmeyi sağlamakta yetersiz kalmıştır. Bunun sonucu olarak kentleşme ile ilgili sorunlar zamanla birikerek içinden çıkılmaz bir hale gelmiştir. Bunun temel nedeni kalkınma planlarında ortaya konan kentleşme sorunlarının uygulamada çözülememiş olmasıdır. Siyasi yapılanma ve karar mekanizmalarının oportünist yaklaşımları bu meselenin kronik bir hale gelmesine yol açmıştır. Kentleşme ile ilgili karar ve uygulamalar sürecinde kentleşmenin sürdürülebilir olması meselesi göz ardı edilmiştir. Bir başka deyişle, siyasi irade ve kamu yönetimi, kentleşme sürecine öncülük edip yön vermek yerine, oluşan problemleri çözümlemekle uğraşmış, ancak bunda da başarılı olamamıştır. Sanayi yatırımlarının yoğunluk kazandığı alanların hızla kentleşme sürecine girmesiyle bu bölgelerde ortaya çıkan gelişmelerin iyi yönetilememiş olması kentleşme sürecini olumsuz yönde etkilemiştir. Ülkemizdeki bu hızlı kentleşme süreci, ekonomik, ekolojik, sosyal ve kültürel sorunların da yoğun bir biçimde ortaya çıkmasına yol açmıştır. Günümüzde hala bu sorunların büyük bir bölümü de çözülebilmiş değildir. Kentleşmenin sürdürülebilirliğinin başarılamamış olması, kentleri yaşanamaz bir hale getirmiş, sosyal ve kültürel yozlaşmanın kök salmasına yol açmıştır. Bugün kentlerimizde, kent kültürünü özümsemek yerine köy kültürünü sürdüren büyük kitleler mevcuttur. Sağlıksız ve kötü koşullarda yaşamını sürdürmeye çalışan bu kitlelerin beklentileri kamu yönetimince karşılanamamıştır. Sağlıksız kentleşme, hem ekonomik, ekolojik, sosyal ve kültürel dengeleri altüst etmiş; hem de haksız rantların elde edilmesine yol açmıştır. Siyasi irade oy kaygısıyla hem hazine arazileri üzerine yapılan gecekondulara hizmet götürmüş hem de zaman zaman çıkardığı aflarla bu haksız ve hukuksuz kazançların meşru hale gelmesini sağlamıştır. Böylece ülkemizde sürdürülebilirlikten uzak kentleşme süreci büyük rantların elde edildiği bir süreci dönüşmüştür. Bilhassa siyasi istikrarsızlık dönemleri kentsel rantların haksız ve ölçüsüz biçimde dağıtıldığı ya da paylaşıldığı süreçler olmuştur. Diğer yandan kentlerdeki sanayi kuruluşlarının çevreyi kirletmesine göz yumulmuş ve böylece haksız kazanç elde etmeleri sağlanmıştır. Bir başka çevre kirlenmesinin sosyal maliyeti topluma ve devlete fatura edilmiştir. Siyasi iradenin kentleşmeyle ilgili politikaları beş yıllık kalkınma planlarında dile getirilmiş, ancak pek çok planda belirtildiği gibi belirlenen hedeflere ulaşılamamıştır. Ülkemiz bakımından bunun temel nedeni, sürdürülebilir kentleşme olgusunun ıskalanmış olmasıdır. siyasi istikrarsızlık dönemlerinin uzun sürmesi ve Sürdürülebilir bir kentleşme için, kalkınma planlarında ye alan hedeflerin gerçekleştirilmesi gerekir. Bunun için de siyasi istikrarın, yasal düzenlemelerin ve toplumsal bir kültürün bulunması, hukuki yaptırımların da tavizsiz uygulanması gerekir. Bu alanda gerekli çalışmalar yapılamadığı için kalkınma planlarında kentleşmeyle ilgili bol bol tespitler yapılmış ve alınacak önlemler sürekli tekrar edilmiştir. Sürdürülebilir kentleşmenin başarısızlığına yol açan nedenlerin başında siyasi istikrarsızlık ve hukuki yetersizlikler yer alsa da asıl sorun, ahlaki değerlerin kaybolmasının yol açtığı, sosyal ve kültürel yozlaşmadır. Konu, devletin temel politikalarının belirlendiği kalkınma planları kapsamında ele alınmış ve incelenmiştir

Sustainable urbanization phenomenon is one of primary issues of Turkey. Unfortunately, Turkey has inefficiently failed in providing a settled, planned and an overseeing ecologically and economically balanced urbanization has accumulated in time and became a labyrinth state. The main reason for this, the urbanization problems which have been set forth in the development plans, could not be solved practically. Opportunist approaches of decision mechanisms and political restructures, have entailed this matter to become a chronical state. Sustainable urbanization fact was ignored in giving decisions and applications about urbanization processes. In other words, political will and public administration struggled with solving the formed problems instead of leading and giving direction in urbanization process; here also they became unsuccessful