İnebolu havzası’nın ıcona modeli ile toprak erozyon risk değerlendirmesi

Abstract

Dünyanın bir çok yerinde görülen en önemli çevre sorunlarından birisi de toprak erozyonudur. Kastamonu il sınırları içerisinde yer alan İnebolu havzasında yapılan bu çalışmanın amacı ICONA modeli kullanarak havzanın erozyon risk dağılım haritalarının oluşturulmasıdır. Model yedi aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamaların ana parametreleri eğim, jeoloji, arazi kullanımı arazi örtü verileridir. İlk olarak sayısal yükselti modeli (DEM) kullanılarak eğim haritası oluşturulmuştur. Eğim katmanı ve jeoloji katmanının analizi sonucunda potansiyel erozyon risk haritası yapılmıştır. Bu işlem sonucuna göre, havzanın potansiyel erozyon risk sıralaması %2.2 (düşük), %4.4 (orta), %20.1 (orta yüksek), %34.1 (yüksek) ve %39.2 (çok yüksek) olarak belirlenmiştir. Spot uydu görüntüsü kullanılarak alana ait bitki arazi örtüsü ve arazi kullanım haritaları oluşturulmuştur. Oluşturulan bu katmanların birleştirilmesi sonucu toprak koruma katmanı üretilmiş üretilen bu katman ile de potansiyel erozyon risk haritası sorgulaması sonucu alanın erozyon risk haritası oluşturulmuştur. Oluşturulan bu haritaya göre, çalışma alanının %52.9’u yüksek ve çok yüksek erozyon risk duyarlılığına sahiptir. Diğer taraftan, alanın %34.5’i düşük ve çok düşük erozyon riskine sahiptir. Alanın sadece %12.5 i orta seviyede erozyon riskine sahiptir. Ayrıca bu çalışma CBS ve UA tekniklerinin toprak erozyon risk belirleme çalışmalarında önemli rol oynadıklarını da göstermiştir.

Soil erosion is one of the most important environmental problems in most area of World. The aim of this research performed in İnebolu Watershed located in Kastamonu province is to create map of the distribution soil erosion risk classes using ICONA model. The soil erosion risk assessment stages of this model occurred seven steps. Main parameters of these steps are slope, geology, land use, land cover information. A potential erosion risk map (step 3) was obtained from the slope (step 1) and lithofacies layers (step 2) generated using a digital elevation model (DEM) and digital geological and soil maps. As a result of this process, the distribution of the potential erosion risk classes was 2.2% (low), 4.4% (moderate), 20.1% (medium), 34.1% (high) and 39.2% (extreme). Land use (step 4) and land cover (step 5) layers derived from Spot 2013 image data classification were combined to produce the soil protection map (step 6). Soil erodibility and soil protection layers were combined to form the ICONA soil erosion status map in the final step (step 7). This final map showed that 52.9% of the study area had high and very high for erosion sensitivity. On the other hand, 34.3% of the study area has lower (settlement, very low, low and appreciable) erosion condition. Only 12.5 of the total area has moderate erosion risk class. This study also showed that GIS and RS techniques play an important role in determine of soil erosion risk studies.