Toprak Sıcaklığının Profil Boyunca Sönme Derinliğinin ve Gecikme Zamanının Belirlenmesi

Abstract

Toprakta sıcaklık dalgalarının sönme derinliği ve gecikme zamanının değerlendirilmesi sıcaklık durumunun belirlenmesinde ve optimum sıcaklığın sağlanması için gerekli arazi yönetimlerinin seçiminde önemlidir. Bu çalışma, topraktaki sıcaklık dalgalarının profil boyunca sönme derinliğini ve gecikme zamanını belirlemek amacıyla, Samsun ili Çarşamba ilçesinde çim örtüsü ile kaplı açık (I. deneme alanı) ve şeftali bahçesinde ağaçların gölgelemeyaptığı (II. deneme alanı) alanlarda yürütülmüştür. Toprakların 0-100 cm katmanının her bir 10 cmdeki sıcaklık dalgalarının sönme derinliğine ait değerler, I. deneme alanında 0.17m ile 2.59 m, II. deneme alanında ise 0.40 m ile 2.70 m aralığında belirlenmiştir. Sönme derinliğine ait I. ve II. deneme alanlarındaki ortalama günlük değerler sırasıyla 1.10 m ve 1.36 m olarak saptanmıştır. Toprak yüzeyindeki maksimum sıcaklığın katmanlardaki gecikme zamanı değerleri, I. ve II. deneme alanı topraklarında sırasıyla 0.54 ile 6.40 saat ve 0.21 ile 7.03 saat aralıklarında tespit edilmiştir. Gecikme zamanı için ortalama günlük değerler ise I. ve II. deneme alanlarında sırasıyla 2.50 saat ve 2.02 saat olarak belirlenmiştir. Toprak sıcaklığı, toprakların ısısal yayınım katsayısı, sıcaklık dalgalarının amplitütü ve frekansı, diğer çevresel faktörlerle beraber, sönme derinliğine ve gecikme zamanına önemli düzeyde etki yapmaktadır.

Assessment of damping depth and retardation time of heat waves in soil is important for determining temperature status and selecting necessary land management to provide optimum temperature. This study was carried out to determine the damping depth and retardation time of soil temperature along soil profile at grass covered (I. Field) and shaded areas (II. Field) by peach trees in çarşamba, Samsun-Turkey. The values for damping depth of heat waves in each 10 cm of 0-100 cm soil layer were determined between 0.17 m and 2.59 m in I. field and between 0.40 m and 2.70 m in II. field. Daily mean values for damping depth in I. and II. fields were determined as 1.10 m and 1.36 m, respectively. The values for retardation time of maximum soil surface temperature at soil layers were determined between 0.54 h and 6.40 h in I. field and between 0.21 h and 7.03 h in II. field. Daily mean values for the retardation time in I. and II. fields were determined as 2.50 h and 2.02 h, respectively. Soil temperature, heat diffusivity coefficient, amplitude and frequency of heat waves together with other environmental factors have significant effects on damping depth and retardation time.