Su ve tuzluluk stresinin mürdümük’te (Lathyrus sativus L.) bitki büyüme, gelişme, verim ve su tüketimi üzerine etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma farklı su ve tuzluluk stresinin mürdümük (Lathyrus sativus L.) bitkisinin büyüme, gelişme, verim ve su tüketimi üzerine etkilerini araştırmak amacıyla serada yürütülmüştür. Deneme, sulama rejimi ve tuzluluk olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Denemenin tuzluluk kısmında bitkiler beş farklı sulama suyu tuzluluğuna (T0 0,65; T1 2,0; T2 4,0; T3 6,0 ve T4 8,0 dS/m) tabi tutulmuştur. Denemenin sulama rejimi kısmında ise S0, S1, S2 ve S3 konularına tüketilen suyun sırasıyla % 125’i, % 100’ü, % 75’i ve % 50’si uygulanmıştır. Her konu için ayrılan 8 saksının yarısında mürdümük yeşil ot aşamasında diğer yarısı ise tohum aşamasında hasat edilmiştir. Bitki su tüketimi saksıların tartımı yoluyla belirlenmiştir. Tesadüf parselleri deseninde yürütülen denemede her konu dört kez tekrarlanmıştır. Aşırı su uygulamaları (% 125 konusu), verimde önemli düşüşlere neden olmaz iken su kullanım etkinliğini ve bin tohum ağırlığını düşürmüştür. Kuru ot verimi açısından mürdümüğün kuraklığa karşı ne toleranslı ne de duyarlı olduğu fakat tohum verimi açısından ise son derece toleranslı olduğu belirlenmiştir. Tuzluluğu 2 dS/m’den daha düşük sular, bitki verimi üzerine olumlu etkide bulunmuştur. Kuru ot veriminin 3.06 dS/m eşik toprak tuzluluğundan sonra % 8,24 oranında azaldığı, tohum veriminin ise 2,78 dS/m eşik tuzluluğundan sonra % 10,3 oranında verim kaybettiği belirlenmiştir. Artan tuzlulukla birlikte bitki su tüketimi önemli şekilde azalmıştır. Tohum verimi açısından su kullanma etkinliğinin önemli derecede düşmesi nedeniyle özellikle suyun kısıtlı olduğu yerlerde mürdümüğün kaba yem ihtiyacının giderilmesi için yetiştirilmesi önerilmektedir.

This study has been carried out in a greenhouse to investigate effects of different water and salinity stress on the growth, development, yield, water consumption of grasspea (Lathyrus sativus L.) plant. The experiment consists of two parts, as irrigation regime and salinity. In the salinity part of the experiment, the grasspea were exposed to five different water salinity levels (T0 0.65, T1 2.0, T2 4.0, T3 6.0 and T4 8.0 dS/m). Applications of 125%, 100%, 75% and 50% of depleted water from field capacity were S 0, S1, S2, and S3 irrigation regime treatments of the experiment, respectively. In the one half of 8 pot- treatments, the harvest carried out at flowering stage as a fresh hay while the harvest of another half of the treatments carried out at seed stage. Plant water depletions were monitored by weighing the pots. Each treatment of the experiment conducted completely randomized plot design with four replications. Excess water application (125 % treatment) decreased water use efficiency and hectoliter weight while it doesn‘t cause significant decreases both dry hay weight and seed yield. It is concluded that grasspea is neither tolerant against water deficit nor sensitive for hay production but it is more tolerant to drought for seed production. Saline irrigation water less than 2 dS/m positively contributed grasspea both seed and hay yield. It is determined that dry hay weight decreased at 8.24% after 3.06 dS/m threshold soil salinity and seed yield decreased at 10.3% after 2.78 threshold soil salinity. Plant water consumption is depressed with increasing soil salinity. Grasspea production for roughage in the area where has limited water sources is offered due to lower water use efficiency for seed production.