Orta Karadeniz Bölgesinde nohut için uygun ekim zamanının belirlenmesi

Abstract

Nohut üretiminin yaygın olarak yapıldığı Kuzey Geçit Bölgesinde üreticiler antraknoz hastalığından kaçmak için ekimin mayısın ilk yansında yapmakta ve ekimi takiben yağışların azaldığı dönem başlamaktadır. Son 20 yılda antraknoza toleranslı çeşitlerin geliştirlnıesiyle nohutun daha erken ekilmesi mümkün hale gelmiştir. Nohut uygun ekim zamanının belirlenmesi ve bitkisel karakterlerde meydana gelen değişimlerin incelenmesi gayesiyle 1990 ve 1993 yıllarında Amasya'nın Taşova İlçesinde ve 1992, 1993 ve 1994 yıllarında Gökhöyük Tanın İşletmesinde Damla 89, Taşova 89, Canıtez 87, Eser 87 ve FLIP 84-19 nohut çeşit veya hatları altı ayn «kim zamanında denenmiştir. Toprak neminin uygunluğuna bağlı olarak ekim zamanlan yıldan yıla değişmekle beraber Şubat-Mayıs arasındaki 4 aylık devriyi içerisine almıştır. Ekim zamanlanmn farklılığı denemelerin toplu analizini { ANOVA) engellemiştir. Ancak ANOVA yerine regresyon analizi yapılarak sonuçlar birleştirilmiştir. Bütün yılların beraber regrasyon analizi ekim geciktikçe verimde azalma olduğunu ortaya koymuştur. Yülann ayn ayrı analizi ekim zamanlarının yıllar itibariyle ferklı verim trendleri ertaya koyduğunu ancak genel olarak mart ortasından itibaren ekimlerin yapılması gerektiğini ortaya koymuştur. Ekim zamanının iki ay öne çekilmesi ile % 70 civannda bir verim artışı sağlandığı ve nohutun bifltisel özelliklerinde herhangi bir olumsuz durumun ortaya çıkmadığı belirlenmiştir. Çeşitler içerisinde antraknoza toleranslı Damla 89 veya benzer çeşitler erken ekimler için tavsiye edilebilir.

Fanners at the North Transitional Zone, where chickpea production is a common practice, sow chickpeas in the first half of May to avoid Ascochyta Blight diseases. However, after planting tie dry season starts. Early sowing of chickpeas became feasible in the last two decades by improving Ascochyta Blighl tolerant cuftivars. The chickpea cultivars Damla 89, Taşova 89, Canıtez 87, Eser 87 and FLIP 84-19 were tested in 6 planting tunes in order to detennine optimum planting time and changes in agronomic traits. The experiments were conducted in Taşova (Amasya) in 1990 and 1993, and in Gökhöyük State Fann (Amasya) in 1992, 1993 and 1994. The planting times were different in years due to soil moisture availability. However, all plantings were done in four months time between February and May. Combined analysis over years or locations by ANOVA were not possible because of different planting times in years or locations. Therefore, the data were combined by regression analysis. The combined analysis showed that yield decreases as the planting time delayed. Separate analysis of each experiment gave different trends between yield and planting times in years or locations. However, it may be suggested that chickpeas can be sown as early as possible after the mid March. Chickpea yield may be increased and agronomic traits would not negatively affected if chickpeas planted two months earlier than conventional sowing time. Damla 89 was suitable for early sowing.