Doğu Anadolu Bölgesi Geç Demir Çağı Ritonları

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Haluk Perk Özel Müzesi, Adana, Ahlat, Ankara Anadolu Medeniyetleri, Elazığ, Erzurum, İstanbul, Kars, Malatya ve Van Arkeoloji Müzelerine satın alma yoluyla gelen törensel içki kabı olan ri- tonların incelemesi yapılmıştır. Pişmiş topraktan özel formlarda ve özel üretimler olan, Tanrılara sunulan kutsal içecekleri barındıran ritonlar biçim ve teknik olarak madeni kapların taklididir. Bunlar iri fincan, bardak, tankart (çift kulplu bardak), yonca ağızlı testi, askos, riton, anfora-riton, kadeh, çaydanlık, metal kâse ve omphaloslu taslardan oluşurlar. İran ve Transkafkasya orijinliler ile büyük bir paralellik içeri- sinde olan müzelerdeki tüm haldeki ritonların çoğu mezar buluntuları olmalıdır. Geç Demir Çağı; Post Urartu ve Akhamenid olarak iki evreye ayrılarak incelenmiştir. Ana tipolojik özellikleri çerçevesinde Hayvan Biçimli, Protomlu, Anfora-riton Çaydanlık Biçimli/Akıtacaklı ve Gruplandırılama- yan olarak 5 ana tip belirlenmiş, bunlar arasında bazı ana tiplerin ayrıdedilebilir biçimsel özellikleri göz önüne alınarak kendi içinde kimi alt gruplara ayrılmıştır. MÖ 5.-4. Yüzyıllara tarihlediğimiz ritonlar, yapım tekniği, form tipolojisi ve bezeme motiflerine göre Klasik Olmayan/Batı Üçgen Bezeli Seramik grubuna girmektedir.

ABSTRACT This study examines rhytons (ceremonial drinking vessels) that arrived at museums such as Haluk Perk Private Museum, Adana Museum, Ahlat Museum, Ankara Museum of Anatolian Civilizations, Elazığ Mu- seum, Erzurum Museum, Istanbul Museum, Kars Museum, Malatya Museum, and Van Archaeological Museum by buying. The rhytons which contain holy drinks offered to Gods, have special forms, and are special productions made of terra-cotta imitate metallic containers in terms of form and technique. They include large cups, glasses, tankards (double-handled cups), trefoil jugs, askos, rhyton, amphora-rhyton, goblet, teapots, metallic bowls, and omphalos bowls. Most of the complete rhytons in the above-mentioned museums that show great parallelism with Iranian- and Transcaucasian-origin ones must be grave finds. They are examined in the phases of Late Iron Age, Post Urartian and Achaemenid. Based on main typo- logical features, 5 main types have been determined: Animal-Shaped, Protom, Amphora-rhyton, Teapot-Shaped/Drainer, and Non-Categorized. Some sub-groups have been created within some main types based on their distinguishable formal characteristics. The rhytons dated to 5th to 4th century B.C are included in Non-Classic/Western Triangle Ornamented Ceramics by production technique, form typology and ornamental motifs.