Orta ve Doğu Karadeniz bölgesi topraklarında bitkiye yarayışlı magnezyumun belirlenmesinde kullanılacak kimyasal yömtemlerin belirlenmesi üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışmanın amacı Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi topraklarında magnezyum fraksiyonlarının dağılımını, bitkiye yarayışlılıklarını ve toprak özellikleriyle ilişkilerini belirlemek, ayrıca bu topraklarda bitkiye yarayışlı magnezyumun belirlenmesinde kullanılan değişik ekstraksiyon yöntemlerini ve yarayışlılık indekslerini karşılaştırmaktır. Bu amaçla alınan 31 toprakta 3 tekrarlamalı olarak sera koşullarında mısır bitkisi yetiştirilmiştir. Deneme topraklarında 5 magnezyum fraksiyonu ve ayrıca 7 farklı yöntemle ekstrakte edilebilir magnezyum kapsamı belirlenmiştir. Deneme topraklarında toplam magnezyum kapsamına farklı fraksiyonların katkıları, mineral bağlı magnezyum değişebilir magnezyum asitte çözünebilir magnezyum suda çözünebilir magnezyum organik bağlı magnezyum şeklinde sıralanmıştır. Toprakların pH değerleri arttıkça suda çözünebilir magnezyum kapsamlarının artış göstermiş olduğu belirlenmiştir. Ayrıca toprakların kum kapsamları arttıkça asitte çözünebilir ve mineral bağlı magnezyum kapsamları artmıştır. Diğer taraftan toprakların kil kapsamları arttıkça asitte çözünebilir ve mineral bağlı magnezyum kapsamları azalma göstermiştir. Deneme topraklarında farklı ekstraksiyon yöntemleriyle belirlenen magnezyum kapsamları biyolojik indekslerle önemli ilişkili bulunmamışlardır. Buna karşın, toprakların suda çözünebilir magnezyum, organik bağlı magnezyum ve suda çözünebilir organik bağlı magnezyum kapsamları, deneme topraklarında yetiştirilen mısır bitkisinin kuru madde miktarları ve magnezyum alımları ile önemli ilişkili bulunmuştur. Bu nedenle yöre topraklarının bitkiye yarayışlı magnezyum durumunu belirlemede, suda çözünebilir ve organik bağlı magnezyum tayini uygun bulunmuştur. Deneme topraklarında en yüksek ürün için suda çözünebilir magnezyum kapsamına ilişkin kritik değer 0.41 me/100g ve suda çözünebilir organik bağlı magnezyum fraksiyon toplamına ilişkin kritik değer ise 0.52 me/100g bulunmuştur. Toprakların değişebilir, asitte çözünebilir, mineral bağlı ve toplam magnezyum kapsamlarının bitkiye yarayışlı magnezyumun bir ölçüsü olamayacakları saptanmıştır. Diğer yandan deneme topraklarında yetiştirilen bitkilerin magnezyum kapsamları, topraklarda hesaplanan (Değ.MgxKDK)1/2 / Değ. K ve Değ. Mg / Değ. K indeksleriyle önemli derecede ilişkili bulunmuştur.

The aim of this study was to determine the distribution of magnesium fractions in soils taken from different zones Middle and East Black Sea regions different zones, their availability to plant and their relation with soil properties, also to compare the availability indexes and different extraction methods used to determine available magnesium to plant in soils. In the geernhouse conditions, corn was grown with 3 replication on 31 soil samples. It was determined 5 magnesium fractions and extractable magnesium content with 7 different methods in experimental soils. The contribution of the various fractions to the total magnesium was ordered as mineral magnesium>exchangable magnesium > acid - soluble magnesium > water -soluble magnesium > magnesium complexed with organic matter in experimental soils. It was determined that content of water -soluble magnesium in soils increased while pH values of soils increased. In addition the contents of acid- soluble magnesium and mineral magnesium increased when the sand contents of soils increased. On the other hand, the content of acid- soluble magnesium and mineral magnesium decreased whereas the clay contents of soils increased. In the experimental soils, extractable magnesium contents determined with different extaction methods were not found any relations with biological indexes. However, the contents water-soluble magnesium, magnesium complexed with organic matter and, water-soluble magnesium magnesium complexed with organic matter were significantly correlated with magnesium uptake and dry matter of corn planted in experimental soils. Therefore, the analyses of water –soluble magnesium and magnesium complexed with organic matter were found suitable to determine plant available magnesium in region soils. The highest yield was obtained at value 0.41 me/100g magnesium of water- soluble magnesium in soils and at value 0.52 me/100g of total content of water -soluble magnesium complexed with organic matter. It was also found that the content exchangable Mg, acid-soluble Mg, mineral Mg and total Mg contents of soils were not suitable for plant available magnesium. On the other hand, it was determined a significantly relation between magnesium content of plants grown in experimental soils and (Exch. M g x CEC)1/2 / Exch. K and Exch. Mg / Exch K indexes calculated for soils.