Farklı asit reaksiyondaki topraklarda yetiştirilen ayçiçeği bitkisinde bor noksanlığına kireçlenmenin etkisi

Abstract

Sera koşullarında yürütülen araştırmada, farklı derecelerde asit reaksiyon gösteren topraklarda yarayışlı bor kapsamlarına ve yetiştirilen ayçiçeği bitkisinde bor noksanlığının şiddetine kireçlemenin etkileri araştırılmıştır. Araştırmada 9’ u Ordu – Ünye’ den , 4’ ü Samsun – Terme’ den, 3’ ü Samsun – Salıpazarı’ ndan, 1’ i Ordu - Gülyalı’ dan, 2’ si Rize - Çayeli ve Merkez’ den, 1’ i Trabzon – Akçaabat’ tan olmak üzere 0-20 cm derinlikten alınan asit topraklar kullanılmıştır. Asit topraklara kireç, ihtiyaçları kadar uygulanmış ve 3 ay inkübasyona bırakılmıştır. Kireçlenmiş ve kireçlenmemiş topraklarda tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülen denemelerde Colwell metodu uygulanmıştır. Farklı derecelerde asit reaksiyon gösteren 20 toprağın 18’ inde yetiştirilen ayçiçeği bitkisinde bor noksanlık simptomları oluşmuş ve bu bitkilerde değişik derecelerde bor noksanlıkları tespit edilmiştir. Kireçlemenin sonucu olarak, asit reaksiyonlu toprakların tümünde, yetiştirilen bitkilerde bor noksanlık belirtileri oluşmuş ve ihtiyaçları kadar uygulanan kireç, asit toprakların büyük bir kısmında yetiştirilen bitkilerde bor noksanlık simptomlarının ortaya çıkışını hızlandırmıştır. Bor noksanlığı gösteren 18 asit toprakta sıcak su ile ekstrakte edilebilir bor kapsamları 0.13 ppm (Rize-Merkez) ile 1.07 ppm (Ordu-Ünye-Dizdar) arasında bir değişim göstermiştir. Bor noksanlığı göstermeyen Samsun-Terme-Y.Köybucak ve Samsun- Salıpazarı–Tepealtı’ ndan alınan asit topraklarda yarayışlı bor kapsamları sırasıyla 2.35 ve 1.82 ppm olarak bulunmuştur. Asit toprakların büyük bir kısmında, yarayışlı bor kapsamları kireçleme ile önemli derecede azalmıştır. Kireçleme yapılan ve bor noksanlığı simptomları görülen 20 toprakta sıcak suda eriyebilir bor kapsamları 0.06 ppm (Rize - Merkez) ile 1.75 ppm (Samsun-Terme-Y.Köybucak ) arasında değişmiştir. Toprakların sıcak su ile ekstrakte edilebilir bor kapsamları arttıkça, yetiştirilen ayçiçeği bitkisinde bor noksanlığının daha da geç ortaya çıktığı görülmüştür. Bor noksanlığı görüldüğünde hasat edilen ayçiçeği bitkilerinin Ca/B oranı arttıkça bor noksanlığı simptomlarının daha erken ortaya çıktığı tespit edilmiştir.

In this greenhouse study, the effects of liming to the plant available soil boron contents and to the boron deficiency intensity of sunflower grown at soils that contain varying acidic reactions were investigated. Twenty surface soil samples ( 0-20 cm ) of the acidic soils taken from different regions ( 9 from Ordu - ünye, 4 from Samsun - Terme, 3 from Samsun - Salıpazarı, 1 from Ordu - Gülyalı, 2 from Rize çayeli and Center and 1 from Trabzon – Akçabaat were used. The needed amounts of lime were added to each soil and they were incubated for 3 months. Colwell method was used at this research in which the lime applied and no limed applied plots were replicated three times at randomized plot experimental design. Out of 20 soils in which sunflower was grown, 18 soils showed boron deficiencies symptoms and also varying boron deficiency intensities were observed. When needed lime were applied to the soils, the deficiency symptoms appeared more quickly in the sunflower plants. The boron content that can be extracted with hot water in the eighteen acid soils which showed boron deficiency ranged from 0.13 ppm (Rize-Center) to 1.07 ppm (Ordu-ünye-Dizdar). The plant available boron content of the two soils (Samsun-Terme-Y.Köybucak and Samsun-Salıpazarı-Tepealtı), which did not show boron deficiency, were 2.35 and 1.82 ppm, respectively. Plant available boron contents decreased in many of the acidic soils when they are limed. Hot water extracted boron contents of the lime applied 20 soils soils ranged from 0.06 ppm ( Rize-Center) to 1.75 ppm (Samsun-Terme-Y.Köybucak). The boron deficiency was delayed when the hot water extracted boron contents increased. The boron deficiency symptoms appeared earlier when the Ca/B ratio of the sunflower plant increased.