Kızılırmak nehir ağzı fitoplanktonu ve nutrientlerle etkileşimleri / Özgür Baytut ; danışman Arif Gönülol

Abstract

Özet,K z l rmak Nehir A z fitoplanktonu ve nutrientlerle etkile imleri Temmuz 2007 – Aral k 2008 tarihleri aras nda incelenmi tir. Ara t rma bölgesinde seçilen 5 istasyondan ayl k olarak al nan su örneklerinde Cyanobacteria (24), Bacillariophyta (213), Chlorophyta (32), Cryptophyta (10), Dinophyta (120), Euglenophyta (14),Haptophyta (13), Heterokontophyta(14), Incertae Sedis (2) ve Streptophyta (11) divizyolar na ait toplam 451 takson belirlenmi tir. Belirlenen taksonlardan, 75 adeti Türkiye Alg Floras için yeni kay t ve 41’i potansiyel zararl tür oldu u tesbit edilmi tir.Ara t rma bölgesinde belirlenen taksonlar n %52’si tatl su türlerinden, %48’i ise denizel kökenli taksonlardan olu mu tur. Bununla birlikte toplam fitoplankton türsay s n n %40’ n ac sularda ya ayabilen tatl su ve denizel kökenli örihalin türlerin olu turdu u belirlenmi tir.K z l rmak Nehir A z bölgesinde N:P oran 0,13 ve 37,00 de erleri aras nda de i mi olup, en yüksek de erler genelde nehir içi (N1) ve nehir a z (N2)bölgelerin tesbit edilmi tir. Buna göre fitoplankton üretimi yüzey sular nda nehrin etkisi ile fosfor taraf ndan, yüzey alt derinliklerde ise azot taraf ndan s n rland r lm t r.;lkbahar ve yaz aylar nda N1 ve N2’de 10 birimin üzerinde belirlenen N:Si oranlar ilkbaharda diyatome üretiminin s n rland r lmas na yol açm ve bu aylardahâlihaz rda yüksek olan di er nutrient konsantrasyonlar n n denizde flagellatlar, nehir ve nehir a z nda ise Temmuz ay nda siyanobakteriler taraf ndan yararlan m na yolaçm t r.Bray-Curtis bolluk veri matrisi üzerinde yap lan Kümeleme ve MDS analizleri sonuçlar na göre, yüzey fitoplanktonunda olu an grupla malar ço unlukla tatl sudan tuzlu suya do ru dereceli bir s ralama göstermi , deniz örneklerinde ise ilkbahar ba nda al nan örnekler ayr lm t r. Birle tici hiyerar ik kümeleme analizinden farkl olarak MDS ordinasyonu sonucunda örnekler “Tatl su ”, “Ac su ”, “Tuzlu su” ve “;lkbahar ba -Tuzlu su” gruplar olarak 4 bölgeye ayr lm t r. Yüzey alt derinliklerde ise grupla malar mevsimsel farkl l klara göre olu mu tur. K z l rmak nehir a z fitoplanktonunda gerçekle tirilen istatiksel analizlere göre ara t rma süresince yüzey fitoplanktonu genelde tuzluluk ve Secchi diski derinli ine göre de i im gösterirken, yüzey alt derinliklerde fitoplankton de i imlerini yönlendiren dinamikler s cakl a ve NO3-N konsantrasyonuna ba l olarak belirlenmi tir.Bölgedeki nehir a z ve deniz istasyonlar nda Emiliana huxleyi, Eutreptia lanowii, Gymnodinium elongatum, Prorocentrum micans, P. cordatum, Pseudonitzschia pungens, Scrippsiella trochoidea, Teleaulax acuta ve Thalassiosira antiqua hem yüzeyde hem de yüzey alt derinliklerde kommüniteyi yönlendiren ortak türler olmu lard r. K z l rmak nehir a z bölgesinde çok say da fitoplankton taksonu ve yüksek biyo çe itlilik de erleri belirlenmesine ra men, bentik nehir kommünitesindeki diyatomelerin planktona kar mas bu de erleri etkilemi tir. Yap lan taksonomik, fiziko-kimyasal ve istatistiksel analizler sonucunda bölgede ototrof türler yerine heterotrofik v miksotrofik türlerin dominant olmas , çok say da potansiyel zararl türün bulunmas ve iddetli ötrofikasyonun sistemi karars z hale getirdi i belirlenmi tir.