Ölübaş (mekik) kelebeği, celerio euphorbiae L. (lepidoptera: sphingidae)'nin besin seçimine etki eden kimyasal faktörler / Semiha Uysal; Danışman Mahmut Bilgener.

Abstract

Monofaj, herbivor bir kelebek olan Celerio euphorbiae L. larvaları, yalnız Euphorbia cinsine ait türlerle beslenirler. Euphorbia türleri arasında seçim yapmaları istendiğinde larvalar, Euphorbia rigida Bieb. Türünü tercih etmektedirler. E.rigida yapraklarının sukkulentliği, yüksek besinsel değeri ( kuru ağırlığının % 19 protein ve % 40 nişasta ) ve düşük lif içeriği C. euphorbia’nın besin seçiminde önemli faktörler olabilir. Bunlara ek olarak, Euphorbia türlerinin eterde eriyen, hidrofobik terpenoidlerini, larvalar, uygun bitkisel besinleri tanımada ve yerlerini belirlemede kullanılmaktadır. Fakat, %33’e kadar yüksek bir prorein içeriğine sahip marula E.rigida eter ekstraktı püskürtüldüğünde bile larvalar tarafından yenmemektedir. Kendi bitkisel besinlerini tanımada görev yapan kokulu maddelerden başka kelebek larvalarının tadına etki eden diğer faktörlerde bulnmalıdır. Pup evresine girmeden önce, uygun ağırlığa erişmek ve besin depolamak için , larvalar besinlerini hızla tüketmektedirler. Fakat bu durum, Slansky ve Feeny’nin (1977) ileri sürdüğü gibi, besinlerin yaklaşık sindirilebilme oranının düşmesine sebep olur. C. euphorbiae larvalarıyla yapılan asimilasyon deneyleri bu hipotezi doğrulamaktadır. C. euphorbiae larvaları tarafından bitkisel besinlerdeki protein ve nişastayı sindirme oranları sırasıyla %37,3 ve %66.7’dir. Bu değerler, larvaların yedikleri bitkisel besinler ile ürettikleri dışkıdaki toplam protein ve nişasta miktarları arasındaki yüzde fark olarak hesaplanmıştır