Karadenizin'in Samsun kıyı şeridinde fitoplankton dağılımı ve değişimi üzerine bir araştırma / Özgür Baytut; Danışman Arif Günülol.

Abstract

Samsun Kıyı Şeridinde belirlenen beş istasyonda, fitoplanktonun tür kompozisyonu, nitel ve nicel dağılımları ve ekolojik faktörlerin bu dağılıma etkileri, Ekim 2002 ile Ekim 2003 tarihleri arasında, aylık periyodlarda incelenmiştir. Samsun Kıyı Şeridinde belirlenen 145 taksadan; Cyanophyceae'den 2 tür (%1,38), Dinophyceae'den 44 tür (%30,34), Noctilucaphyceae'den 2 tür (%1,38), Prymnesiophyceae'den 1 tür (%0,69), Chrysophyceae'den 2 tür (%1,38), Dictyochophyceae'den 3 tür (%2,07), Coscinodiscophyceae'den 53 tür (%36,55), Fragilariophyceae'den 13 tür (%8,97), Bacillariophyceae'den 18 tür (%12,41), Euglenophyceae'den 2 tür (%1,38), ve Prasinophyceae'den 2 tür (%1,38) tanımlanmıştır. Dinophyceae ve diyatomelerden Coscinodiscophyceae'nin araştırma süresince tür sayısı ve hücre yoğunluğu bakımından, diğer sınıflara oranla baskın olduğu saptanmıştır. Tür sayısı bakımından, Dinophyceae, Haziran 2003'te 29 tür ve Ekim 2003'te 30 tür; Coscinodiscophyceae ise, Nisan 2003'te 39 tür ile dominant olmuşlardır. Birey sayısı bakımından, Coscinodiscophyceae Temmuz 2003'te (2166x103 h.l-1), Dinophyceae ise Haziran 2003 ve Eylül 2003 tarihlerinde (sırasıyla 246x103 h.l-1 ve 228x103 h.l-1), baskın olmuştur.Araştırma süresi boyunca en yüksek birey sayısına sahip türler; Dinophyceae' den Ceratium furca (18x103 h.l-1, Ekim 2002), Heterocapsa triquetra (79x103 h.l-1, Mayıs 2003), Gonyaulax polyedra (18x103 h.l-1, Haziran 2003, Temmuz 2003 ve Ağustos 2003), Prorocentrum micans (42x103 h.l-1, Ekim 2002); Coscinodiscophyceae'den Chaetoceros affinis (44x103 h.l-1, Ağustos 2003), Skeletonema costatum (564x103 h.l-1, Haziran 2003), Dactyliosolen fragilissimus (1357x103 h.l-1, Temmuz 2003), Proboscia alata (618x103 h.l-1, Mayıs 2003); Bacillariophyceae'den Pseudonitzschia pungens (387x103 h.l-1, Ekim 2002); Euglenophyceae' den Eutreptiella gymnastica (115 x103 h.l-1, Ekim 2002 ve Kasım 2002) olmuştur. Fitoplanktondaki tür çeşitliliğini belirlemek amacı ile Shannon-Weaver Diversite İndeksi ve Pielou Düzenlilik İndeksi hesaplanmıştır. En yüksek değerler (ISHW = 5,114 ve EP = 0,997) Şubat 2003'te ve en düşük değerler (ISHW =2,09 EP =0,604) ise Ekim 2003'te belirlenmiştir. Mayıs 2003 tarihinde tür diversitesinin düşmesi, Coscinodiscophyceae' den Proboscia alata' nın (618x103 h.l-1), Temmuz 2003 dönemindeki diversite indeks değerinin azalması, Dactyliosolen fragilissimus' un (1357x103 h.l-1) hücre yoğunluklarının artmasından kaynaklanmıştır.Fiziko-kimyasal parametreler (0C, Secchi disk derinliği, çözünmüş oksijen, NO2 -- N, NO3 -- N, NH4+-N, PO4-3- P, Chl-a ) ve fitoplankton gruplarının birey sayıları arasında korelasyon katsayıları ve önemlilik düzeyleri hesaplanmıştır. Buna göre, Sıcaklık ile dinoflagellat birey sayısı arasında, kuvvetli pozitif (r=0,73) korelasyon ve önemli ilişki bulunmuştur. Klorofil-a (Chl-a) ile Bacillariophyceae ve Euglenophyceae birey sayıları arasında, kuvvetli pozitif (sırasıyla r=0,75 ve r=0,72) korelasyon ve önemli ilişki saptanmıştır.