Samsun-Karadeniz kıyı şeridinde çeşitli organik kirleticilerin yüzey sedimanlarında ve suda izlenmesi / Sema Kaya ;Danışman Gülfem Bakan.

Abstract

Bu tez çalışmasında , Orta Karadeniz kıyı şeridi ve bu kıyı şeridine dökülen Yeşilırmak , Abdal , Mert , Kürtün , Engiz ve Kızılırmak 'ın denizle birleştiği noktalara yakın ve bunun paralelinde deniz açığından alınan yüzey sediman ve su numunelerinde, organoklorlu pestist düzeyleri ile suda diğer kirlilik parametreleri belirlenerek , su ve sediman kalitesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Orta Karadeniz kıyı şeridi ve ırmaklarda yüzey sediman (dip çamur ) araştırmasında , 15 değişik noktadan , yüzey sediman ve su numuneleri alınmıştır.Bridge-Ekman grab sediman örnekleyicisi ile toplanan sediman numuneleri sokslet cihazında ekstrakte edildikten sonra Gaz Kromatografisine enjekte edilerek organoklorlu pestisitlerin (aBHC , ß-BHC , y-BHC , s-BHC, heptaklor, heptaklor epoksit , aldrin,dieldrin,endrin,endrin aldehit,p,p-DDE ,p,p-DDD, p,p-DDT,endosülfan sülfat) , PCB, (Aroklor 1254 ve Aroklor 1260) analizi yapılmıştır.Ayrıca Ekstrakte Olabilir Organik Madde ile %su miktarı , %organik madde miktarı , %porozite ve pH ölçümleri yapılmıştır.Elde edilen bulgulara göre sediman ve yüzeysel suların kaliteleri belirlenmiştir. Aldrin , özellikle deniz sedimanlarında 19.340 ng/g - 87.334 ng/g değerleri arasında olduğu belirlenmiştir. Bunun yanısıra deniz ve ırmak sediman tabakasında ortalama %su miktarının %50.130-%72.908 değerleri arasında değiştiği ,%porozite değerinin ise %55.45-%69.831 arasında değiştiği bulunmuştur. Ayrıca % organik madde miktarı ise ortalama olarak % 0.236-% 5.562 değerleri ile sediman tabakasında evsel ve tarımsal kirlilik birikim olduğunu göstermektedir.Öte yandan sediman numune alma noktalarına paralel olarak alınan su numunelerinde ise aynı organoklorlu pestisit türevleri ve BOİ5,KOİ,AKM, T(°C),pH ölçümleri yapılmıştır. Analiz sonuçları Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği'nin Kıtaiçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri esas alınarak incelendiğinde pestisit konsantrasyonlarının 1ug/L'den daha düşük olduğu görülmektedir. Ayrıca alınan su numunelerinde kirlilik parametreleri de incelenerek yapılan KOİ ve BOİ5sonuçları tüm ölçüm sonuçlarına göre Orta Karadeniz kıyı şeridine dökülen ırmaklar 2.Sınıf (8mg/l-50mg/l),hatta 3.Sınıf (20mg/l , 70mg/l) kalite değerlendirilmesine girmektedir.Sonuç olarak tez çalışması boyunca yapılan su ve sediman çalışmalarının birbirinde ayrı düşünülmeyeceğini ve analizlerinin zaman profilindeki değişimlerinin daha net izlenmesi gerektiği saptanmıştır. Çünkü su analizlerinde rastlanılmayan veya düşük değerlerde bulunan çoğu kirlilik parametresi , sedimanın yüksek absorblama kapasitesi ve son katman yeri olması nedeniyle , bu tabakada daha yüksek değerde izlenmiştir.