Çinko endüstri atıklarının termal yöntemle arıtımı / Gönül Demir; Danışman Osman Nuri Ergun

Abstract

Çinko endüstrisi atık curufu Zn, Pb, Mn ve Cd gibi önemli miktarlarda yıkanabilir ağır metal içerdiğinden dolayı tehlikeli atıklar sınıfına dahil edilmektedir.Atık curuflar Kayseri'de kurulu bulunan ÇİNKUR Çinko Kurşun Metal Sanayi A.Ş.'ne izabe tesislerinden teslim edilmiştir.ÇİNKUR Türkiyede 33.500 ton çinko metali üretim kapasitesi ile en büyük kuruluştur.Tesiste oluşan atık curuflar tehlikeli olmalarına rağmen herhangi bir önlem alınmadan fabrika sahasına dökülmektedir.Bu çalışmada ÇİNKUR dan kaynaklanan curufun termal bir yöntem olan vitrifikasyon yöntemiyle arıtımı araştırılmıştır.Termal arıtım çalışmaları 100, 200,300, 400, 500, 600, 700, 800, 900, 1000, 1100, 1200 ve 1300ºC sıcaklıklarda gerçekleştirilmiş ve bu sıcaklıklarda termal arıtıma tabi tutulan örneklerde metal salınımları incelenmiştir.Yapılan çalışmalarda çinko, kurşun ve mangan için metal salınımlarının sırasıyla 500, 700 ve 800ºC ye kadar artış gösterdiği ve bu sıcaklıklarda maksimum değere ulaştığı görülmüştür.Metal salınımları çinko için 500ºC , kurşun için 700ºC ve mangan için 800ºC den sonra hızla azalarak vitrifikasyonun başladığı 1100ºC de oldukça düşük değerler göstermiştir.1300ºC sıcaklıklarda ise elde edilen değerler tamamen standartların altında bulunmuştur.Termal arıtım öncesi ve sonrası curufa klinoptilolit, kırmızı çamur ve yüksek fırın curufu gibi doğal materyaller eklendiği zamancuruftan metal salınımının azaldığı belirlenmiştir.Vitrifiye edilen atıkta SiO2, CaCO3 ve Na2CO3 ilavesinin metal salınımını Na2CO3 ilavesinin ise vitrifikasyon sıcaklığını düşürdüğü bununla birlikte metal salınımını bir miktar arttırdığı bulunmuştur.