Endüstriyel uygulamlarda radyografin X ışını enerjisi ve malzeme cinsine duyarlılığı / Mustafa Türkmen; Danışman Melih Bostan.
Abstract
Bu çalışmada endüstride yaygın olarak kullanılan tahribatsız test yöntemlerinden x-ışını radyografisi, radyograf kalitesini etkileyen parametrelerin belirlenmesi açısından incelenmiştir. Ekransız x-ışını filmleri, X ışını cihazının akım ve gerilimi sabit tutulup zaman değiştirilerek, aynı film çekme şartlarında ışınlandı. Işınlanan filmlerin yoğunlukları ölçüldü. Değişen ışınlama değerlerine karşılık gelen yoğunluk değerleri ölçümleri kullanılarak, ekransız film karakteristik eğrisi oluşturuldu. Çeşitli kalınlıklarda hazırlanan demir, çelik, pirinç, bakır ve alüminyum numunelerin ekranlı, teflon numunenin ise ekransız filmleri çekildi. Her bir numune seti için sabit ışınlama değerinde, X ışını tüpünün gerilimi değiştirilerek film yoğunlukları bulundu. Karakteristik eğriden, standart 2 film yoğunluğunun malzemenin özelliklerini ortaya çıkarmada oldukça etkili, uygun bir değer olduğu bilgisi öngörülmüştür. Karakteristik eğri ve numuneler için bu çalışmada elde edilen yoğunluk verileri kullanılarak, filmleri çekilen numuneler için standart 2 yoğunluğunu veren ışınlama değerleri hesaplandı. Bu ışınlama değerleri ile numune kalınlıkları arasında grafikler çizildi.. Elde edilen ışınlama kartlarının kullanımı ile incelenen numune cinsinden, düz malzemelerin radyografının kolaylıkla yapılabileceği görülmektedir. Filmi çekilecek düz malzemenin basitçe kalınlığı ölçülerek, gerekli ışınlama ve gerilim değerleri pratik olarak bulunabilecektir. Elde edilen veri kullanılarak, kabul edilebilir yoğunluklar için ışınlama değerleri hesaplandı ve bu ışınlama değerleri ile kalınlıklar arasında grafikler çizildi. Bu grafikler yardımı ile verilen bir potansiyelde, tek ışınlama ile radyograf için uygun olan bölgeye karar verilebilir. Tek ışınlama ve gerilim değerinde bir film çekilerek, numuneler cinsinden değişken kalınlıktaki malzemelerin hangi kalınlık aralığının görülebileceği ortaya konuldu. Altı farklı numunenin standart 2 yoğunluğunu veren kalınlıkları, malzeme yoğunluğu ve malzeme atomik yapısına göre kıyaslandı. Kabul edilebilir film yoğunlukları aralığına karşılık gelen malzeme kalınlık değişim aralıkları, altı farklı numune için karşılaştırmalı olarak belirlendi.
