Yapay sinir ağına dayalı yüksek dereceli bulanık zaman serisi öngörü modeli / Ufuk Yolcu ; Danışman Vedide Rezan Uslu

Abstract

Bulanık zaman serisi analizi yöntemleri geleneksel yöntemlere göre birçok avantajı olan etkili yöntemlerdir. Bulanık zaman serisi analizi yöntemlerinin klasik yöntemlerdeki kısıtlamalara sahip olmaması, son yıllarda bu yöntemlere olan ilgiyi arttırmaktadır. Zaman serisi gözlemleri bir önceki dönemde gözlemlenmiş veriye bağlı olabileceği gibi genellikle daha önceki dönemlerde gözlemlenmiş verilere de bağlıdır. Bu nedenle, yüksek dereceli bulanık zaman serisi yaklaşımları, birinci dereceden bulanık zaman serisi yaklaşımlarına göre daha iyi öngörü sonuçları verecektir. Bunun yanında yüksek dereceli bulanık zaman serisi yaklaşımlarında bulanık ilişki belirlenmesi, birinci dereceden yaklaşımlara göre, oldukça zor ve karmaşıktır. Bu çalışmada, bulanık ilişkilerin ileri beslemeli yapay sinir ağları ile belirlendiği, yüksek dereceli bulanık zaman öngörü modeli önerilmiştir. Önerilen yeni yaklaşımın uygulaması, literatürde sıkça kullanılan Alabama Üniversitesi kayıt verisine ve Türkiye Tüketici Fiyat Endeksi verisine uygulanarak literatürdeki diğer yöntemler ile karşılaştırılmıştır. Sonuçta, önerilen yeni yöntemin bulanık ilişki belirlemedeki karmaşıklığı ortadan kaldırdığı gibi, diğer yöntemlere göre daha iyi öngörü sonuçları verdiği de görülmüştür.Anahtar Sözcükler: Kesikli bulanık küme, yüksek dereceli bulanık zaman serisi, bulanık mantık ilişki, yapay sinir ağları, öngörü.