Pirazin ve türevleri içeren sakkarinat komplekslerinin sentezi ve özellikleri / Evrim (Şenel) Sarı ; Danışman Veysel T. Yılmaz

Abstract

Bu çalısmada pirazin (pyz), 2-metilpirazin (mpyz) ve 2-pirazinamit (pyza) ligantlarını içeren toplam 12 adet yeni karısık ligantlı metal-sakkarinat kompleksi sentezlendi. Elde edilen komplekslerin yapıları elementel analiz, manyetik duyarlık ölçümleri, UV-VIS spektroskopisi, IR spektroskopisi, termik analiz teknikleri ve Xısınları tek kristal çalısmaları ile aydınlatıldı. Spektroskopik çalısmaların sonuçlarından, uygun tek kristali elde edilemeyen Ni(II)-sac-pyz ve Hg(II)-sac-pyz komplekslerinin polimerik kompleksler oldugu belirlendi. Bu komplekslerde, sac ligantları N atomları üzerinden metale koordine olurken, pyz ligandı ise her iki N atomunu da kullanarak metal merkezleri arasında köprü olusturur. 10 kompleksin kristal yapıları, X-ısınları tek kristal çalısmaları ile aydınlatıldı. Uygun tek kristali elde edilen tüm metal(II)-sac-pyz komplekslerinin kapalı formülleri ile uzay gruplarının aynı oldugu görüldü. Bu altı izomorf kompleks, köprü pyzligantlarının olusturdugu dogrusal tek boyutlu polimerik zincirlerden olusur. Sadece Cu(II)-sac-pyz kompleksinin diger 5 kompleksten farkı, bakır(II) iyonunun koordinasyon sayısıdır. Su moleküllerinden bir tanesi metale koordine olurken, digeri koordinasyona katılmamıstır. Cu(II)-sac-mpyz kompleksleri aynı ortamda, aynı anda kristallenen komplekslerdir. Komplekslerden biri monomerik bir kompleks iken, digeri mpyzligandının köprüsüyle olusan polimerik bir komplekstir ve tek disli ve çift disli ligant davranısı gösteren sac ligantları içerir. Ag(I)-sac-mpyz kompleksi, sac ve mpyz ligantlarının köprüsüyle olusan tetramerik bir komplekstir. Sac köprüsüyle olusan dimerik birimler, mpyz ligandının köprüsüyle diger gümüs(I) iyonlarına baglanırlar. Yine bu komplekste de iki sac ligandı N ve karbonil O atomları üzerinden köprü ligant görevi yaparken, diger sac ligantları ise sadece N atomları üzerinden metale baglanarak tek disli ligant özelligi sergilerler. Ag(I)-sac-pyza kompleksi ise sac ligandının köprüsüyle olusan dimerik bir komplekstir. iiPyza ligandı ise sadece aromatik halka azotunu kullanarak tek disli ligant olarak davranmayı tercih eder. Komplekslerin termik analiz çalısmalarında, yapısında akua ligandı bulunduran komplekslerin ilk basamagının yapıdan akua ligandının uzaklasmasına ait oldugu, ardından takip eden basamaklarda pyz, mpyz ve pyza ligantlarının uzaklastıgı, son olarak da sac’ ın uzaklasarak karsılık gelen metal(II) oksitlerin ele geçtigi tespit edildi. Anahtar Kelimeler: pirazin, metilpirazin, pirazinamit, sakkarinat kompleksleri, X-ısını tek kristal çalısması, polimer.