Yeşilırmak nehri Amasya şehir merkezi bölümünde ve tersakan çayında kirlilik araştırılması / Seher Tekin; Danışman Mustafa Özcimder.
Abstract
Bu çalışmada, Yeşilırmak nehri Amasya şehir merkezi girişinde, çıkışında ve tersakan çayı'nın Yeşilırmak'la kesişim noktası öncesinde belirlenen örnekleme noktalarından kasım 1995'ten başlayarakbir yıl boyunca 15 günlük periyotlarla alınan su örneklerinde kirlilik parametreleri araştırıldı. Çalışma süresince, sıcaklık, pH, çözünmüş oksijen(DO), toplam organik karbon (TOC), sertlik, kalsiyum, magnezyum, klorür, fosfat, amonyak azotu, sülfat, demir, toplam katı madde (buharlaşma kalıntısı miktarı, BKM), nitrat, florür, kurşun ve bakır olmak üzere 17 parametre seçildi ve tayinleri yapıldı. Analiz sonuçları tablolar halinde düzenlenip, her bir parametre için aylara göre değişim grafikleri hazırlanıp, bu grafiklerde her üç örnekleme noktasından alınan su örneklerine ait değerler gösterildi. Mevsimlere bağlı olarak yaz aylarında akarsuların taşıdığı su miktarının azalması sebebiyle daha yüksek derişimler gözlendi. Bununla beraber analiz sonuçları tersakan çayı'nda önemli ölçüde organik kaynaklı kirlenmenin olduğunu gösterdi. Toplam organik karbon, fosfat ve amonyak azotu miktarının Yeşilırmak nehri Amasya şehir merkezi çıkışından alınan su örneklerinde yüksek olduğu, ağır metallerden olan kurşun ve bakırın su örneklerinin hiç birinde bir yıl boyunca standart değerlerin üzerine çıkmadığı hatta yok denecek kadar az olduğu belirlendi. Su örneklerinde genellikle standart değerlerin aşılmadığı, fakat, toplam organik karbon, amonyak azotu ve fosfat miktarlarının yüksek olduğu, çözünmüş oksijenin ise alçak değerlerde seyrettiği gözlendi. Genel olarak Yeşilırmak'ın Amasya şehir içinden geçerken amonyak azotu, fosfat, TOC, klorür, BKM değerleri yönünden artış gösterdiği saptandı. Analiz sonuçları, daha önce Temmuz 1992 - Eylül 1993 tarihleri arasında ''Yeşilırmak Havzası Su Kirliliği Tespit Projesi'' adı altında yapılan çalışma ile karşılaştırıldığında, kalsiyum ve amonyak azotu değerlerinin çok fazla arttığı; pH da az bir artışın olduğu, sıcaklık ve çözünmüş oksijen miktarı azalırken, fosfat nitrat, toplam katı madde ve TOC değerlerinde önemli bir deişikliğin olmadığı tespit eedildi. Bu durum bize üzerinde çalışılan akarsularda zaman içinde bir düzelmenin olmadığı, mevcut kirliliğin bazı parametrelar yönünden daha da artarak devam ettiğini gösterdi.
