Kızılırmak havzası koşullarında çeltik çeşitlerinin genotip X çevre interaksiyonları ve stabilitelerinin belirlenmesi / Mevlüt Şahin; Danışman İsmail sezer

Abstract

Bu çalışma, çeltikte çeşit x çevre interaksiyonlarını belirlemek, çalışmada yer alan çeşitlerin stabilitelerini araştırmak, farklı çevrelere gösterdikleri adaptasyon yeteneklerini belirlemek amacıyla, 2009 ve 2010 yetiştirme döneminde sekiz çevrede Bafra S1 (uygun), S2 (orta uygun), S3 (az uygun)- Kızılırmak S1, S2, S3 - Osmancık S1, S3) yürütülmüştür. Araştırmada 12 çeltik çeşidi (Osmancık, Neğiş, Aramotik-1, Beşer, 7721, Halilbey, Gönen, Karadeniz, Kızılırmak, Koral, Durağan ve Şumnu) kullanılmıştır. Araştırma, tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada bitki boyu, salkım uzunluğu, salkımda tane sayısı, salkım başına verim, bin tane ağırlığı, hasat indeksi, kırıksız randıman ve tane verimi incelenmiştir. Çeşitlerin stabilitelerini belirlemek amacıyla, Eberhart ve Russell tarafından önerilen stabilite ve adaptasyon parametreleri kullanılmıştır.İncelenen tüm özelliklerde çeşit x çevre interaksiyonları 0.01 düzeyinde önemli bulunmuştur. Çeşitlerin stabilite ve adaptasyon yetenekleri incelenen özelliklere ve çevrelere göre farklılık göstermiştir. Çeşitlerin tane verimleri bakımından denemelerin genel ortalaması 626.32 kg/da bulunurken, çevrelerde bu değer 446.18 kg/da (Kızılırmak S3)-716.41 kg/da (Osmancık S1) arasında değişmiştir. Çeltik çeşitlerinin tane verimleri ise, 458.06 kg/da (Aromatik-1) ile en 724.93 kg/da (Halilbey) arasında değişiklik göstermiştir. Tüm çevreler ve çeşitler beraber değerlendirildiği zaman en yüksek tane verimi Halilbey (724.9 kg/da) ve Osmancık (717.28 kg/da) çeşitlerinden elde edilmiştir.Araştırmada ele alınan çeltik çeşitlerinin stabilite parametreleri birlikte değerlendirildiğinde tane verimi bakımından Durağan, Şumnu, ve Beşer stabil çeşitler olarak bulunmuştur. Genel deneme ortalamasından S1 arazi uygunluk sınıfında % 13, S2 arazi uygunluk sınıfında ise % 3.3 daha fazla verim elde edilmiştir. Ancak S3 arazi uygunluk