Ontogenetik ve diurnal varyabilitenin labiatae familyasına ait bazı bitkilerin (mentha spicata L., origanum onites L., lavandula angustifolia mill., melissa officinalis L.,) verim ve bazı kalite özelliklerine etkisi / Gülen Yalçıntaş (Özyazıcı); Danışman Kudret Kevseroğlu.

Abstract

Bu çalışmada, Labiatae familyasından olan bazı bitkilerin (Mentha spicata L., Origanum onites L., Lavandula angustifolia Mill., Melissa officinalis L.) ontogenetik ve diurnal varyabilitelerinin verim ve bazı kalite karakterlerine etkisi araştırılmıştır. Bu araştırma, 2002 ve 2003 yıllarında Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Bafra Deneme istasyonu'nda yürütülmüştür. Faktör olarak üç farklı hasat dönemi ele alınmıştır. Bütün bitkilerde, dekara yeşil herba, drog herba, drog yaprak, drog çiçek (sadece lavanta bitkisinde) ve uçucu yağ verimleri, drog herba oranı, drog yaprak oranı, drog çiçek oranı ve uçucu yağ oranı incelenmiştir. Mentha spicata L.; Hasat dönemlerine göre en uzun bitki boyu her iki yılda % 50 çiçeklenme döneminde sırasıyla 58.70 cm, 87.37 cm olarak belirlenmiştir. İncelenen özelliklerden yeşil herba verimi (2008.3 -6348.3 kg/da), drog herba verimi (638.0-2460.0 kg/da), drog yaprak oranı (% 37.95-47.95), drog yaprak verimi (227.6-1141.2 kg/da), uçucu yağ verimi (2.22-14.54 L/da), hasat önemlerinden önemli ölçüde etkilenirken, hasat dönemlerinin drog herba oranı (% 28.48-39.01) üzerine önemli bir etkisi bulunmamıştır. Günün farklı saatlerinde yapılan biçimlerin uçucu yağ oranı üzerine etkisi çok önemli (p[0.01) bulunmuş, en yüksek uçucu yağ oranı öğle saatlerinde yapılan biçimlerde belirlenmiştir.Origanum onites L.; Farklı hasat dönemlerinin bitki boyu üzerindeki etkisi gözlenmiş, en uzun bitki boyu ilk yıl % 100 çiçeklenme döneminde (41.50 cm), ikinci yıl % 50 ve % 100 çiçeklenme dönemlerinde (42.07 ve 41.20 cm) ölçülmüştür. Hasat dönemi istatistiki olarak yeşil herba verimini (330.0-3027.7 kg/da), drog herba oranını (% 36.39-57.56), drog herba verimini (147.4-1734.9 kg/da), drog yaprak oranını (% 38.38-49.47), drog yaprak verimini (65.6-739.7 kg/da) ve uçucu yağ verimini (1.01-17.79 L/da) önemli düzeyde (p[0.05) etkilemiştir. Uçucu yağ oranı istatistiki olarak hasat dönemlerinden etkilenmemiş, fakat hasat saatleri önemli düzeyde etkilemiştir.Lavandula angustifolia Mill.; Denemenin her iki yılında, en yüksek bitki boyu % 100 çiçeklenme döneminde tespit edilirken, en düşük bitki boyu çiçeklenme başlangıcında belirlenmiştir. Yeşil herba verimi (816.7-3333.3 kg/da), drog herba oranı (% 33.78-53.58), drog herba verimi (292.8-1560.7 kg/da), drog çiçek oranı (% 43.40-64.87), drog çiçek verimi (127.1-1012.4 kg/da), uçucu yağ verimi (0.57-5.48 L/da) hasat dönemlerinden önemli (p[0.05) ölçüde etkilenmiştir. En yüksek uçucu yağ oranı akşam saatlerinde biçilen parsellerde ölçülmüştür. Melissa officinalis L.; Hasat dönemleri ilk yıl (2002), bitki boyu üzerinde etkili olurken, ikinci yıl belirgin bir etkisi görülmemiştir. Hasat dönemleri istatistiki olarak yeşil herba verimini (2691.7-2833.3 kg/da), drog herba oranı (% 27.94-45.27), drog herba verimi (752.2-1110.8 kg/da), drog yaprak oranı (% 30.68-45.23), drog yaprak verimi (317.9-448.8 kg/da), uçucu yağ verimi (0.79-2.24 L/da) üzerinde etkili olmuştur. Uçucu yağ oranı hasat dönemlerinden etkilenmemiş, hasat saatleri istatistiki olarak uçucu yağ oranını p[0.01 önemlilik düzeyinde etkilemiştir.Genel olarak denemenin birinci yılından sonra bitkilerin gelişmesi nedeniyle incelenen tüm verim kriterlerinde ikinci yılın değerleri önemli derecede artış göstermiştir.