Deneysel olarak ratlarda oluşturulan ağız mukozası displazisinde fotodinamik tedavinin etkisinin incelenmesi / Cihan Bereket; Danışman Melahat Öğütcen Toller

Abstract

Ağız mukozasının displazisi kronik, progresif ve premalign bir durumdur.Fotodinamik tedavi (FDT) ağız mukozası displazisinin yok edilmesi için önerilen çağdaş tedavi yöntemlerinden biridir. Bu tedavi yöntemi displazili dokuda tercihli olarak tutulan ve bu dokuyu belirli bir dalga boyundaki ışığa karşı hassaslaştıran ışığa duyarlaştırıcı (ID) olarak isimlendirilen kimyasal bir ajandan ve aktive edici bir ışık uygulamasından oluşmaktadır. Günümüzde bu amaç için kullanılan kimyasal ajanlar, ışık kaynakları, uygulama şekilleri ve endikasyon alanları çeşitlidir. İdeal bir fotodinamik etkinin elde edilmesi için, uygun ID ajan, ID dozu, uygulama şekli, ışık kaynağı, ışığın dalga boyu, ışınlama dozu henüz ortaya konulamamıştır. Çalışmamızın amacı 7-12, Dimetilbenz[a]antrasen(DMBA) ile deneysel olarak ratlarda oluşturulan ağız mukozası displazisi üzerine 200mg/kg dozunda 5-aminolevulinik asit isimli ID'ının intraperitonal uygulanmasını takiben, 635 nm dalga boyunda ışın üreten diyot lazerin 50 mW/cm2 ışık akış hızında ve 125 J/cm2 enerjilik uygulamalarının etkisinin histopatolojik olarak incelenmesidir. 36 adet Sprague Dawley rat I. Grup (kontrol), II. Grup (DMBA), III. Grup (DMBA+FDT), IV. Grup (FDT) olarak 4 gruba ayrıldı. I. Grup ratlara herhangi bir uygulama yapılmazken, II. Grup ve III. Grup ratların ağız mukozasına 4 nolu fırçayla haftada 3 defa olmak üzere 20 hafta boyunca DMBA sürüldükten sonra sekiz hafta beklendi. III. Grup ve IV. Grup ratlara FDT uygulandı. FDT sonrası tüm gruplardaki ratlar 3. saat, 24. saat, 3. gün, 1. hafta ve 3. hafta gibi zaman periyotlarında sakrifiye edildi. Ratların ağız mukozaları sağ yanak, sol yanak, dil, sert damak ve yumuşak damak olmak üzere beş farklı bölge olarak çıkartıldı ve Hematoksilen Eosinle boyanarak histopatolojik inceleme yapıldı. ALA-FDT uygulanan III. grup ve IV. gruptaki ratların doku örneklerinin histopatolojik incelemesinde epitel dejenerasyonu, epitel nekrozu, inflamatuar hücre infiltrasyonu, ödem, kas hasarı, demarkasyon hattı, vasküler konjesyon, granülasyon dokusu, skarlaşma, Damar içi fibrin birikimi ve doku içi kanama gibi yanıtların geliştiği görüldü. Bu yanıtlar III. grupta 7. günde sona ermesine rağmen IV. grupta inflamatuar hücre infitrasyonu, ödem ve granülasyon doku oluşumunun devam ettiği görüldü. 7. günde demarkasyon hattı ve skarlaşma gibi doku yanıtları sadece III. grup rat örneklerinde gözlendi. 200 mg/kg ALA'nın i.p. olarak uygulamasını takiben, diyot lazerle 50 mW/cm2 ışık akış hızında ve toplam 125 J/cm2 ışınlama enerjisiyle gerçekleştirilen FDT'nin ağız mukozasının displastik lezyonlarının yok edilmesinde elverişli bir tedavi yöntemi olduğu sonucuna varılmıştır.