Kişilik özelliklerinin dini tutum ve davranışlara etkisi / Halil Apaydın; Danışman Hüseyin Peker.
Abstract
Bu araştırmada , dört fakültede öğrenim gören deneklerin kişilik özelliklerinin dini tutum ve davranışlarına etkisi incelenmiştir. Araştırma 2000-2001 öğretim yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesine bağlı , Eğitim , Fen - Edebiyat , İlahiyat ve Ziraat Fakültelerini kapsamaktadır. Örneklem , ilgili fakültelerden ,seçkisiz örnekleme yoluyla ulaşılan 315 denekten oluşmuştur. Araştırmada deneklerin dini tutumlarınıölçmek için 31 maddeden oluşan " Dini Tutum Envanteri" kişilik özelliklerini ölçmek için Eysenck ve Wilson tarafından geliştirilen " Dışadönüklük -İçedönüklük Kişilik Ölçeği " ve bağımlı değişkene etki edebileceği düşünülen faktörlerin yer aldığı ve tarafımızca hazırlanan " Kişisel Bilgi Anketi "kullanılmıştır. Araştırmada deneceler anlamlılık yönünden araştırılırken ikili gruplarda t-Testi , çoklu gruplarda Varyans Analizi ve t-Testi teknikleri kullanılmıştır. İstatistiksel işlemler SPSS for Windows 10.0 Paket Programında yapılmıştır. Denenceler anlamlılık ölçümlerinde en çok .05 hata payı esas alınmıştır. Araştırmada ulaşılan bulgular şu şekilde özetlenebilir : Genel olarak içedönük deneklerin dini tutumu daha olumludur. Dini emirleri yerine getirme durumlarına , dindarlık algılarına , namaz, oruç ve dua ibadetlerini yerine getirme durumlarına göre de genelde içedönüktürler. İlahiyat Fakültesinde öğrenim gören deneklerin dini tutumu genelde daha olumludur. Dışadönük - içedönük kişilik özelliği açısından ise, fakültelere göre genelde anlamlı bir farklılık yoktur. Yaşlarına göre deneklerin dini tutumları arasında anlamlı bir farklılık yoktur. Dini tutumları genelde olumludur. Dışadönük - içedönük kişilik özellikleri bakımından da genelde bir farklılık yoktur. Erkek deneklerin dini tutumu genelde daha olumludur. Dışadönük - içedönük kişilik özellikleri bakımından ise cinsiyete göre genelde bir farklılık yoktur. Yaşamının çoğunluğunu köyde geçiren deneklerin dini tutumu genelde daha olumludur. Dışadönük-içedönük kişilik özelliği olarak da yaşamının çoğunluğunu köyde geçirmiş olan denekler genelde daha içedönük, diğer yerleşim yerlerinde geçirenler ise dışadönüktür. Bitirdikleri lise bakımından İmam-Hatip Lisesi mezunu deneklerin dini tutumu genelde daha olumludur. Dışadönük-içedönük kişilik özelliği olarak ise, diğer meslek liseleri ve anadolu lisesi mezunu denekler daha dışadönüktür. Anne-baba öğrenim düzeyi yüksek olan deneklerin dini tutumu genelde olumsuzdur. Dışadönük - içedönük kişilik özelliği olarak da anne-babalarının öğrenim düzeyi yüksek olan denekler daha dışadönüktür. Anne-baba mesleği açısından da dini tutumlarda genelde bir farklılık vardır. Sosyo-ekonomik yönden getirisi çok olan annne-babaların çocuklarının dini tutumu genelde olumsuzdur. Aynı şekilde kişilik özellikleri de daha dışadönüktür. Anne-babası kendilerine karşı ilgisiz olan deneklerin dini tutumları daha olumsuz, kişilik özellikleri ise daha dışadönüktür. Anne-babası ve arkadaşları dinin gereklerini yerine getiren deneklerin dini tutumu genelde daha olumludur. Anne-babası ve arkadaşları dini ibadetleri çok az ve hiç yerine getirmeyen denekler daha dışadönük kişilik özelliğine sahiptir. Dinle ilgili bilgilerini imam-hatip lisesinden alan deneklerin dini tutumu genelde daha olumludur. Dinle ilgili bilgileri aldıkları yer açısından dışadönük-içedönük kişilik özellikleri arasında genelde bir farklılık yoktur.
