Şiir ve öykü kitaplarında kapak tasarımlarının göstergebilimsel analizi ve öneriler / Ali Tomak; Danışman S. Turan Bayer.

Abstract

Kitap, bilgi edinmek, sosyal, toplumsal, siyasal, ahlaksal ve ideolojik ya da dini değerlere ulaşmak, haz duymak, manevi doyumsuzluğu beslemek, önyargılardan kurtulmak için gereklidir. Kitap, sözlü kültürden yazılı kültüre geçilmesiyle varolmuş bir nesnedir. İletişimde, sözden yazıya geçildiğinde, toplumların sosyal, tarihsel, dinsel olaylarla kültürel etkileşimlerine bağlı olarak yazılı geleneğin gelişim sürecinde yeni anlatı türleri oluştu. Yazılı kültürün saklanması, düzenlenmesi ve iletilmesi için kitap bulundu ve tarihi gelişim sürecinde farklı tekniklerle ve değişik malzemelerle biçimlendirildi. Anlatım yöntemleri, kitap kapaklarında eskiden, toplum kültürünün gereksinimleriyle belirlenerek çözümlenip toplumun beğenisine hizmet ederken, çağdaş toplumlardaki yeni kimliğiylebu beğeniyi yükseltmeyi hedefledi. Birer anlatım türü olarak şiir ve öykü kitaplarında ilk önce okunan bütünsel içerik değil, biçimsel bütünlüktür. Bu nedenle kitap kapakları, hangi yazarın, hangi eserinin hangi yayınevi tarafından yayımlandığını ileten yüzeysel, yavan tekdüzelikten daha büyük önem taşır. Anlam yüklü görsel yüzey (kitap kapağı) oluşturulurken sadece hangi göstergelerin kullanıldığı değil, bu göstergelerin o tipografik yüzeydeki yarlerin tamlığı ve birbirleriyle anlam ilişkilerinin denetlenmesi de önemlidir. Araştırmada konu olan kitap kapağı tasarımlarının da yukarıda belirtilen kapsamda içerik bütünlüğüyle görsel iletişime en üst düzeyde katkısı amaçlanmıştır. Sonuç olarak, şiir ve/veya öykü kitap kapaklarında kullanılan ve göstergebilimin incelediği tüm göstergelerin anlamlı birer bütün olarak içerik-biçim ilişkisini doğrulaması, aşırı tasarım elemanlarından arındırılmış yalın, özgün bir dille görsel iletişimin etkin bir biçimde gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır.