Sibeveyh'in el-Kitab'ında ele aldığı bazı nahiv konuları, işleme yöntemi ve koyduğu kurallar / Ali Bulut; Danışman Osman Keskiner.

Abstract

Arap Dili Grameri alanında bize ulaşan ilk hacimli eser Sîbeveyh'in el-Kitâb'ıdır. Yaklaşık on iki asır önce yazılan bu eser o zamandan bu zamana kadar yapılan Arap gramerine ait çalışmalarda hep ilk kaynaklar arasında olagelmiştir. Avrupa'da ve Arap dünyasında bu eserle ilgili pek çok çalışma yapılmasına rağmen ülkemizde bu eser üzerinde pek fazla bir çalışma yapılmamıştır. Biz de bu alandaki boşluğu doldurmak amacıyla bu konuyu tercih ettik. Çalışmamız bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır.Giriş kısmında Konunun önemi, amacı, kapsam ve yöntemi, çalışmada kullanılan bazı kaynakların tanıtımı, nahiv ilminin tanımı, doğuşu ve Sîbeveyh'e kadar olan tarihsel süreciyle Sîbeveyh'in hayatı hakkında bilgiler sunulmuştur. Birinci bölümde el-Kitâb'ın el yazmaları, konuları işleme yöntemi, kullanılan şevâhid/kaynaklar, el-Kitâb'a yönelik eleştiriler, eserdeki bazı dil kuramları ve eserin terimleriyle ilgili bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde ise el-Kitâb'ta ölçme-değerlendirme yöntemi ve sözel değerler konusu ele alınmıştır. Burada Sîbeveyh'in cümle değerlendirmeleriyle ilgili 46 terim ve değer tespit edilmiştir. Bu değerlerin bazıları birbirleriyle aynı anlamda kullanılmıştır. Üçüncü bölümde ise 64 ana başlıkta el-Kitâb'ta işlenen bazı nahiv konuları Arapça-Türkçe olarak yan yana sunulmuştur.