Down sendorumu taramasında gebelerin anksiyete ve bilgi düzeyi / Sevinç Bilgin; Danışman Y. Tayfun Alper
Özet
Ülkemizde ve dünyada tarama ve tanı testlerine milyonlarca dolar harcanmakta ve çoğu zaman gebenin down sendromlu bir bebeği doğurup doğurmayacağı yönündeki kararı sorgulanmamaktadır. Gebeliği hiçbir şekilde sonlandırmamayı düşünen hastalara gereksiz yere bu testler yapılmaktadır. Bu çalışmada gebeliğin sonuçları ne olursa olsun sonlandırmam diyen gebelerin oranı hakkında fikir edinmeyi amaçladık. Çalışmamızda hastaların down sendromu ve yapılan testler konusundaki davranışların yanı sıra kadın doğum hekimlerinin de olaya bakışını ve davranışlarını da sorguladık.bu çalışma ile ayrıca gebelerin üçlü tarama testi, amniyosentez ve gebelikte yapılan diğer testler hakkında bilgi düzeylerini,risk ,parite, yaş ve eğitim durumunun konu hakkında bilgi edinme düzeyi ve anksiyeteleri üzerine olan etkisini ölçmeyi amaçladık.Gereç ve yöntemler: Çalışmamız OMÜ kadın hastalıkları ve doğum bölümüne başvuran 16-20 haftalar arası üçlü tarama testi yapılan veya yaş riski nedeniyle direkt amniyosentez önerilen 300 hastayı ve görüşlerine başvurduğumuz 35 kadın hastalıkları ve doğum uzmanını kapsamaktadır.Anket formu 4 bölümden oluşuyordu. 1. bölümde durumsal anksiyeteyi ölçen STAI anksiyete testi uygulandı. 2. bölümde ad, soyad, yaş, parite gibi demografik bilgiler bulunuyordu.3. bölümde gebelerin down sendromu tarama testleri ve amniyosentez hakkındaki bilgi düzeyleri hekimle olan iletişimlerini saptamaya yönelik sorular soruldu.4. bölüm kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarına yönelikti hekimlerin tarama testleri hakkındaki görüşleri ve gebeler ile olan iletişimleri sorgulamayı amaçladık.Çalışmanın Bulguları: Çalışmamıza katılan hastaların kaygı düzeyi down sendromu açısından yüksek riskli grupta daha yüksekti. Eğitim düzeyi yükseldikçe down sendromlu ve tarama testleri hakkında bilgi edinme oranı ve değerlendirebilme düzeyi artmaktaydı; ancak paritenin artmasının bu düzeyi azalttığı görüldü. Gebelerin %44 ü amniyosentezin anne için riskli plmadığı, %24ü ise bebek için riskli olmadığını belirtti. Olguların %50 si amniyosentes için anestezi gerekmediğini düşünüyordu. Katılan hastaların %28 i down sendromu saptandığında gebeliğin düşükle sonlandırılmasının önerildiğini biliyordu. Prenatal down sendromu tanısı sonrasında gebeliği sonlandırmak hakkında annelerin % 60,3ü kararsız, %20,7 si kesinlikle karşıydı.Çalışmamıza katılan 35 kadın doğum uzmanının 27 si tarama testi öncesi gebeler tanı testleri sonrası down sendromu bulunduğunda ne yapacaklarına ait kararların sorguladıklarını belirtti. Sonlandırmama kararını öğrenen hekimlerin 19u imza alıp tetkik izlemektenvazgeçtiğini 8i ise yinede tetkik istedi. Hekimler tarama testlerini isterken öncelikli nedenlerinin daha çok , down sendromunun bebekleri yakalamak ve yasal olarak kendilerini emniyete almak olduğunu belirtti.Tarama testi öncesinde tanı testleri ve down sendromu hakkında tarama testleriyle birlikte ayrıntılı bilgi verilmelidir. Yanlış pozitif sonuç verilen gebere arasında anksiyete artışı olmakta ve yanlış negatif sonuç verilen gebelere ise tamamen rahatlama olabilmektedir. Gebelerden down sendromu tansısını öğrendikten sonra bile sonlandırmayacak hastalar iyice ayıklanarak gereksiz harcamaların önüne geçilmelidir.Gebelerin %20 si sonuçta down sendromu denilse bile gebeliğini sonlandırmayacağı düşünüldüğünde yurt genelinde yaklaşık olarak yıllık gereksiz harcama tutarımız üçlü test ve gerektiğinde amniyosentez yapıldığında 89,600,000 ytl ikili test ve gerekirse amniyosentezde 70,000,000 ytl dörtlü test ve gerektiğinde amniyosentez yapıldığında 93,800,000 ytl bir hastaya üçlü ve ikili test yapılıp gerekirse amniyosentez yapıldığında 142,800,000 ytl , ikili ve dörtliü tarama testleri yapılıp gerekirse amniyosentez yapıldığında 147,000,000 ytl . bu oranlara % 60 lık kararsız gruptan birkısım gebenindekatılacağı düşünüldüğünde harcamaların büyüklüğü ve daha gerekli başka ihtiyaçlara harcanmaları gerektiği ortaya çıkmaktadır. Sağlık sistemine aktarılabilen sınırlı kaynakların bu şekilde gereksiz harcanması önlenerek daha rasyonel amaçlara aktarılmasının mümkün olabileceği kanaatindeyiz.ANAHTAR kelimeler: tarama testleri, down sendromu, amniyosentez, anket
