Toplumsal cinsiyet rollerinin çocuk kitaplarına yansıması

Abstract

Bu araştırmada, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2005 yılında yayımlanan ve 2018 yılında yürürlükten kaldırılan ortaokul öğrencilerine yönelik hazırlanmış 100 Temel Eser’in söz konusu eğitim-öğretim kademesinde yakın zamana kadar en çok tercih edilen kitap listesi olduğu varsayımından hareketle bu kitaplara toplumsal cinsiyet rollerinin ne şekilde yansıdığının tespiti amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 100 Temel Eser metinleri içerisindeki toplumsal cinsiyeti yansıtan ifadeler tespit edilmiştir. Araştırmanın verileri, 100 Temel Eser içerisinde yer alan Türk edebiyatına ait olaya dayalı metinlerden tarama modeli ile elde edilmiştir. Araştırmanın amacına yönelik olarak veriler belirlenen kategoriler çerçevesinde değerlendirilmiş, kategori türlerinden ise ‘kişilere ve aktörlere göre kategoriler’ seçilmiştir. Araştırmanın ana izleği çocuk kitaplarında eril ve dişil cinsiyetin ne şekilde yansıtıldığıdır. Ana izleğe bağlı olarak alt kategoriler; “dişil cinsiyeti aşağılayıcı söylemler, eril cinsiyeti yüceltici söylemler, dişil ve eril cinsiyetin günlük yaşamdaki rolleri” olarak belirlenmiştir. Belirlenen kategorilere ait tüm veriler araştırmaya dâhil edilmiş ve içerik analizi türlerinden frekans analizi ile verilerin sıklık ve yüzdeleri hesaplanmıştır. Hesaplanan sıklık ve yüzdeler tablolarda gösterilmiş ve yorumlanmıştır. İlgili kategorilere ait verilerin tamamına, çalışmanın hacmini artırmaması sebebiyle yer verilmemiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulardan hareketle 100 Temel Eser’de toplumsal cinsiyet rollerinin adalet temelli bir anlayışla sunulmadığı, aksine eril cinsin pek çok konuda dişil cinsten üstün görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Based on the assumption that the 100 Basic Works List, published by the Ministry of National Education in 2005 and annulled in 2018, was the most preferred book list until recently for the secondary school students, this study aims to determine whether gender perception in these books has been presented in a justice-based understanding or not. In line with this objective, expressions which reflects gender in 100 Basic Works texts were detected. The data of the research were obtained from the narration-based texts of Turkish literature included in 100 Basic Works by scanning model. In parallel with the purpose of the research, the data have been evaluated within the scope of specified categories, and among the category types, "categories for people and actors" have been selected. The main theme of the research is how different the female and male sex are perceived in the context of gender. Subcategories depending on the main theme have been specified as “discourses degrading the feminine sex, expressions glorifying the masculine gender, the roles of the female and masculine in daily life”. All data about the specified categories have been included in the study and the frequency and percentages of the data were calculated with frequency analysis, which is one of the content analysis types. Calculated frequencies and percentages have been shown in tables and interpreted. All of the data about the related categories have not been presented as evidence so as not to enlarge the scope of the study. Based on the findings obtained from the research, it has been concluded that the perception of gender is not presented with a justice-based approach in 100 Basic Works, on the contrary, the masculine gender is seen as superior to the feminine gender in many issues.